DU HỌC SINH TÌM VIỆC Ở NHẬT: BẮT ĐẦU TỪ ĐÂU VÀ LÀM THẾ NÀO ĐỂ THÀNH CÔNG?

Nhiều du học sinh đang học tập tại Nhật Bản, có không ít người mong muốn “tận dụng những kinh nghiệm đã tích lũy tại Nhật để làm việc trong các doanh nghiệp Nhật Bản”. Cùng với xu hướng toàn cầu hóa trong kinh doanh và tình trạng thiếu hụt nguồn lao động, ngày càng có nhiều doanh nghiệp Nhật Bản chủ động tiếp nhận và tuyển dụng du học sinh.

Để quá trình xin việc vào các công ty Nhật diễn ra thuận lợi, du học sinh cần nắm rõ lịch trình và cách thức tìm việc mà sinh viên Nhật thường thực hiện trước khi tốt nghiệp.

Bài viết sau đây sẽ giới thiệu các phương thức giúp du học sinh tìm việc tại Nhật Bản cũng như các cách tiếp cận hiệu quả để tìm kiếm công việc phù hợp.

Những điều bạn cần biết để xin việc làm tại Nhật Bản

Đối với người nước ngoài có tư cách lưu trú “du học” nếu có nguyện vọng làm việc tại các doanh nghiệp Nhật Bản, cần tham gia quy trình tìm kiếm việc làm giống như sinh viên Nhật và phải nhận được lời mời làm việc từ phía doanh nghiệp.

Về việc tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp:

Tại Nhật Bản, tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp là hình thức tuyển dụng phổ biến. Hoạt động tìm việc thường bắt đầu vào tháng 3 của năm trước năm tốt nghiệp. Nhiều người bắt đầu vào thời điểm này vì ngày 1 tháng 3 đã được quy định là ngày mà các công ty được phép bắt đầu tuyển dụng chính thức sinh viên mới tốt nghiệp.

Lưu ý: Thời điểm bắt đầu tuyển dụng có thể thay đổi tùy theo quy định hằng năm.

(Nguồn: Quy định về thời điểm bắt đầu hoạt động tuyển dụng dành cho sinh viên chuẩn bị tốt nghiệp)

Tại Nhật Bản, nếu khoảng thời gian sau khi tốt nghiệp mà không làm việc (thất nghiệp) kéo dài, việc được tuyển dụng có thể trở nên khó khăn hơn. Vì vậy, những ai có kế hoạch làm việc tại Nhật được khuyến nghị nên chủ động nắm rõ lịch trình tuyển dụng của sinh viên mới tốt nghiệp.

Về tư cách lưu trú:

Khi du học sinh muốn làm việc tại doanh nghiệp Nhật Bản cần phải chuyển đổi tư cách lưu trú từ “du học” sang tư cách lưu trú cho phép làm việc.

Các tư cách lưu trú được áp dụng:

Kỹ thuật – Tri thức nhân văn – Nghiệp vụ quốc tế (技術・人文知識・国際業務)
Kỹ năng đặc định (特定技能)
Hoạt động đặc định số 46 (特定活動46)

Trong đó, “Hoạt động đặc định 46” là tư cách lưu trú cho phép du học sinh có năng lực tiếng Nhật cao, cho phép làm những công việc không thuộc diện “Kỹ thuật – Tri thức nhân văn – Nghiệp vụ quốc tế”. Điều kiện để được cấp tư cách này là sinh viên phải có bằng cấp chuyên môn nhất định từ các trường đại học hoặc sau đại học tại Nhật Bản.

Nói cách khác, du học sinh có phạm vi lựa chọn nghề nghiệp rộng hơn so với những người đến Nhật Bản làm việc sau khi tốt nghiệp đại học hoặc cao học ở nước họ rồi mới sang Nhật tìm kiếm công việc.

Những điều cần lưu ý:

Tại Nhật Bản, người nước ngoài trên nguyên tắc không được phải làm các công việc lao động giản đơn.

Doanh nghiệp không được trả lương thấp hơn cho người nước ngoài so với người Nhật chỉ vì lý do quốc tịch.

Nếu nội dung công việc được mô tả là một công việc đơn giản hoặc mức lương rõ ràng thấp bất thường, bạn nên tránh chọn công ty đó.

Nếu gặp khó khăn hoặc có thắc mắc trong quá trình tìm việc, du học sinh nên trao đổi với phòng hỗ trợ việc làm của trường hoặc người phụ trách để được hướng dẫn.

Những điều du học sinh nên làm khi tìm việc sau khi tốt nghiệp

1. Tự phân tích bản thân và tìm hiểu doanh nghiệp
Trước khi bắt đầu quá trình tìm việc, sinh viên cần tiến hành tự phân tích bản thân và nghiên cứu doanh nghiệp.
• Tự phân tích bản thân: tìm hiểu xem bản thân phù hợp với công việc nào.
• Tìm hiểu doanh nghiệp: thu thập thông tin về ngành nghề và doanh nghiệp mà mình muốn ứng tuyển.
Những hoạt động này giúp ích rất nhiều khi viết lý do ứng tuyển, tự giới thiệu bản thân trong hồ sơ xin việc và khi tham gia phỏng vấn.
Trong các buổi phỏng vấn, bạn sẽ được hỏi về quan điểm của mình, chẳng hạn như: “Điểm mạnh và điểm yếu của bạn là gì?” hoặc “Tại sao bạn muốn làm việc tại công ty (hoặc ngành nghề) này?”. Tự phân tích bản thân giúp bạn chuẩn bị câu trả lời cho những câu hỏi này một cách rõ ràng.
Ngoài ra, bạn cũng nên tìm hiểu mức độ tuyển dụng và hoạt động của người nước ngoài trong ngành hoặc doanh nghiệp mà bạn muốn làm việc. Nếu doanh nghiệp có nhiều lao động nước ngoài, việc xin việc của du học sinh sẽ được thuận lợi hơn.
2. Tham gia chương trình thực tập (Internship)
Thực tập là hoạt động giúp sinh viên trải nghiệm công việc thực tế trong doanh nghiệp. Nhờ đó, sinh viên có thể hiểu được môi trường làm việc và nội dung công việc thực tế, đồng thời tạo cơ hội kết nối trực tiếp với doanh nghiệp.
Thực tập có hai loại là thực tập ngắn hạn (1 ngày đến vài ngày) và dài hạn (vài tháng). Một số chương trình thực tập còn có trả lương. Nếu tham gia thực tập có nhận lương, bạn cần thực hiện thủ tục tại Cục Quản lý Xuất Nhập cảnh. Cách thức xử lý khác nhau tùy thuộc vào tổng thời gian tham gia thực tập. (Tham khảo thêm tại hướng dẫn của Cục Quản lý Xuất nhập cảnh.)
Việc tham gia thực tập không ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình xin việc. Mặc dù số lượng công ty tổ chức chương trình thực tập không nhiều nên nếu có cơ hội thì bạn nên mạnh dạn đăng kí tham gia.
3. Tham dự hội thảo giới thiệu doanh nghiệp
Hội thảo giới thiệu doanh nghiệp là sự kiện doanh nghiệp cung cấp thông tin cho sinh viên về ngành nghề, hoạt động kinh doanh và lộ trình nghề nghiệp của nhân viên.
Có hai loại chính:
• Hội thảo chung: Nhiều doanh nghiệp tham gia trong cùng một sự kiện, thường được gọi là Job Fair hoặc Career Fair.
• Hội thảo riêng: Một doanh nghiệp tự tổ chức. Trong một số trường hợp, sinh viên cần đăng ký trước hoặc nộp hồ sơ ngay tại bước này.
Các hội thảo doanh nghiệp thường bắt đầu từ tháng 1 đến tháng 2 của năm tốt nghiệp. Do đó, nếu bạn thấy doanh nghiệp mình quan tâm tổ chức hội thảo, hãy chủ động tham gia.
4. Gửi hồ sơ ứng tuyển (Entry)
Khi tìm được doanh nghiệp phù hợp, sinh viên tiến hành entry – tương đương với vòng xét duyệt hồ sơ ban đầu để chọn ra những sinh viên được tham gia phỏng vấn.
Nội dung có thể bao gồm: Điền mẫu đăng ký, sàng lọc hồ sơ và kiểm tra năng lực. Hiện nay, đa số doanh nghiệp tiếp nhận hồ sơ qua hình thức trực tuyến, nhưng cũng có nơi yêu cầu gửi hồ sơ qua đường bưu điện.
Thời điểm nhận hồ sơ thường bắt đầu từ tháng 3, tùy theo lịch tuyển dụng của từng doanh nghiệp. Phần lớn sinh viên thực hiện entry thông qua các trang web tuyển dụng dành cho sinh viên mới tốt nghiệp.
5. Thi tuyển và phỏng vấn
Khi vượt qua vòng hồ sơ, ứng viên sẽ bước vào giai đoạn thi tuyển và phỏng vấn.
Ngoài phỏng vấn, thi tuyển dụng có thể bao gồm viết tiểu luận, thảo luận nhóm, v.v., tùy thuộc vào công ty. Hãy luôn kiểm tra kỹ nội dung thi tuyển của mình.
Trong phỏng vấn, doanh nghiệp sẽ hỏi chi tiết về thông tin trong sơ yếu lý lịch hoặc Entry Sheet. Đối với du học sinh, các câu hỏi thường tập trung vào kinh nghiệm trong thời gian du học và lý do muốn làm việc tại Nhật Bản.
Ngoài ra, doanh nghiệp thường yêu cầu ứng viên đặt câu hỏi ngược lại, nên bạn cần chuẩn bị trước những câu muốn hỏi.
6. Nhận Lời mời làm việc (Naitei)
Nếu vượt qua kỳ thi tuyển dụng, bạn sẽ nhận được “Thư mời nhận việc”. Sau khi nhận được thông báo qua điện thoại hoặc email, thông báo chính thức sẽ được gửi qua đường bưu điện cho bạn.
Cùng với thư mời làm việc, bạn cũng có thể nhận được thư chấp thuận. Đây là văn bản thể hiện ý định làm việc tại công ty đó sau khi tốt nghiệp đại học. Sau khi nộp thư chấp thuận, về cơ bản bạn đã được công ty đó tuyển dụng. Tuy nhiên, nếu có lý do chính đáng, ứng viên vẫn có thể từ chối lời mời nhận việc.
Việc từ chối lời mời trước 2 tuần so với ngày dự kiến vào làm không vi phạm quy định pháp luật, ngay cả khi không có sự đồng thuận giữa hai bên (theo Điều 627, Khoản 1, Bộ luật Dân sự Nhật Bản). Ngược lại, việc công ty hủy bỏ lời mời được coi là “chấm dứt hợp đồng lao động” và có tính ràng buộc pháp lý. Nếu gặp trường hợp này, ứng viên nên liên hệ phòng hỗ trợ việc làm của trường.
Sau khi chấp nhận lời mời, du học sinh cần chuẩn bị các thủ tục cần thiết trước khi vào công ty. Do tư cách lưu trú “du học” không cho phép làm việc, bạn phải chuyển sang tư cách như Kỹ thuật – Tri thức nhân văn – Nghiệp vụ quốc tế hoặc Kỹ năng đặc định. Vì quá trình xét duyệt có thể mất nhiều thời gian nên bạn cần chủ động tiến hành thủ tục sớm.
Cuối cùng, tốt nghiệp là điều kiện bắt buộc để được tuyển dụng, nên bạn cần đảm bảo hoàn thành các yêu cầu về học tập.

Các đơn vị hỗ trợ du học sinh tìm việc tại Nhật Bản

Phòng hỗ trợ việc làm của trường

Phòng hỗ trợ việc làm tại các trường đại học cung cấp nhiều hình thức hỗ trợ nhằm giúp sinh viên tìm được việc làm phù hợp. Nơi đây cung cấp thông tin về nơi tư vấn bên ngoài trường, các buổi giới thiệu công ty, và các hội thảo chuyên đề (seminar)…

Nhiều trường còn tổ chức hội thảo tuyển dụng dành riêng cho du học sinh hoặc cung cấp dịch vụ hỗ trợ chuyên biệt.

Trung tâm dịch vụ việc làm cho người nước ngoài tại Nhật

Tại Tokyo có Trung tâm dịch vụ việc làm cho người nước ngoài, nơi cung cấp các hoạt động như:

Tổ chức chương trình thực tập,
Tổ chức hội thảo việc làm và hội chợ tuyển dụng chung.

Đối với du học sinh sinh sống ngoài khu vực Tokyo, trung tâm vẫn hỗ trợ thông qua hình thức trực tuyến, giúp sinh viên dễ dàng tiếp cận thông tin hơn.

Tóm lại

Tại Nhật Bản, sinh viên thường bắt đầu quá trình tìm việc từ rất sớm, vì vậy không ít du học sinh có thể cảm thấy bỡ ngỡ. Tuy nhiên, việc chuẩn bị sớm sẽ giúp gia tăng cơ hội gặp được những doanh nghiệp phù hợp với nguyện vọng của bản thân.

Các hoạt động như tự phân tích bản thân hay tìm hiểu doanh nghiệp đều có thể nhận được sự hỗ trợ từ phòng hỗ trợ việc làm của trường.

Du học sinh nên chủ động tận dụng những nguồn hỗ trợ này để quá trình tìm việc diễn ra thuận lợi hơn.