Giáo dục Nhật Bản và nước ngoài: Sự khác biệt và hệ thống và đặc trưng giáo dục trên thế giới!

Chắc hẳn việc kỳ thi tuyển sinh đại học Center Test kéo dài nhiều năm đã bị bãi bỏ, và kỳ thi chung tuyển sinh đại học bắt đầu, nơi đòi hỏi nhiều hơn về năng lực tư duy, phán đoán và biểu đạt, vẫn còn mới trong ký ức của mọi người.
Khi nói về chủ đề giáo dục, sự khác biệt so với giáo dục ở nước ngoài thường được nhắc đến, nhưng cụ thể thì có những khác biệt như thế nào? Lần này, chúng tôi muốn so sánh hệ thống và đặc điểm giáo dục ở nước ngoài với Nhật Bản.

Những đặc điểm nổi bật của giáo dục Nhật Bản

Giáo dục ở Nhật Bản có đặc điểm là đặt tiền đề cho việc giáo dục để tất cả mọi người cùng hướng tới một trình độ như nhau. Ví dụ, có thể kể đến những đặc điểm như thi lại nhiều lần cho đến khi đỗ, hoặc hướng tới việc nâng cao điểm số một cách đồng đều ở tất cả các môn học.
Thông qua phương pháp giáo dục này, người ta tin rằng học sinh sẽ rèn luyện được thái độ không bỏ cuộc và nỗ lực lặp đi lặp lại, cũng như có thể phát triển năng lực thông qua sự cố gắng. Ngoài ra, giáo dục Nhật Bản còn tồn tại đặc điểm là việc học sinh có thể làm được điều gì đó được coi là đương nhiên, còn những điều không làm được sẽ trở thành đối tượng cần được hướng dẫn.
Học sinh được phân vào các lớp/phòng học cố định.
Có phòng giáo viên nơi các thầy cô tập trung.
Có bữa ăn trưa ở trường (kyushoku).
Học sinh tự dọn dẹp phòng học và cơ sở vật chất.
Có nhiều sự kiện, hoạt động ngoại khóa.
Có đồng phục, quần áo thể dục; giày dép thay đổi trong và ngoài trường (Tùy thuộc vào trường).
Việc học sinh được phân vào các lớp/phòng học cố định khiến các em luôn hành động cùng nhau với bạn bè, từ đó thắt chặt tinh thần đoàn kết và hợp tác. Các thầy cô giáo cũng có thể liên lạc chặt chẽ với nhau nhờ có phòng giáo viên.
Ở các trường học phương Tây, việc ăn uống ở căng tin là phổ biến, nhưng bữa ăn trưa ở trường của Nhật Bản là thực đơn do chuyên gia dinh dưỡng xây dựng, nên có lẽ sẽ vượt trội hơn về mặt dinh dưỡng.
Ngoài ra, văn hóa bữa ăn trưa ở trường có thể nói là phản ánh tư duy “giáo dục về ẩm thực” đang phổ biến rộng rãi ở Nhật Bản. Hơn nữa, về việc dọn dẹp, ở nước ngoài thường chủ yếu sẽ thuê các công ty vệ sinh để làm. Tuy nhiên đều đó lại ngược lại so với Nhật Bản, việc học sinh tự dọn dẹp phòng học và các không gian mà mình sử dụng được cho là giúp các em có ý thức trách nhiệm. Việc các con phố ở Nhật Bản được giữ gìn sạch sẽ một cách tương đối, ngoài tính cách dân tộc, có lẽ cũng nhờ vào phương pháp giáo dục này.
Các trường học ở Nhật Bản có rất nhiều sự kiện trong suốt cả năm như lễ nhập học, lễ tốt nghiệp, ngày hội thể thao, lễ hội văn hóa,… Việc tất cả mọi người cùng nỗ lực hướng tới mục tiêu chung của các sự kiện này sẽ là cơ hội để thắt chặt tinh thần đoàn kết, sức mạnh tập thể, và năng lực lập kế hoạch.
Việc có đồng phục, quần áo thể dục, và giày dép thay đổi giữa giày đi trong nhà, giày thể thao, giày đi trong nhà thi đấu thể thao cũng là đặc điểm của giáo dục Nhật Bản. Việc chọn trang phục phù hợp với từng hoàn cảnh cũng có mối liên hệ lớn với văn hóa Nhật Bản.

Sự khác biệt giữa giáo dục ở nước ngoài và giáo dục ở Nhật Bản

Từ “giáo dục” (kyoiku) trong tiếng Nhật là “education” trong tiếng Anh. Từ này có ý nghĩa là “dẫn dắt ra bên ngoài”. Đúng như ý nghĩa của từ này, có thể nói giáo dục ở nước ngoài có ý nghĩa mạnh mẽ hơn về việc “khơi gợi tiềm năng của từng cá nhân học sinh, phát triển năng lực của mỗi người”, hơn là chỉ đơn thuần là “dạy kiến thức”.
Ở nước ngoài, khác với giáo dục “mọi người cùng nhau” như ở Nhật Bản, đặc điểm là thực hiện giáo dục phù hợp với năng lực của từng học sinh. Do đó, thay vì la mắng hay khiển trách về những điều học sinh không làm được, họ tập trung vào việc phát triển năng lực và tài năng của mỗi người.
Bằng cách thầy cô và cha mẹ khen ngợi nhiều những điểm tốt của học sinh, các em sẽ có thể nhìn vào những điều mình làm được hơn là những điều mình không làm được, và sẽ có được sự tự tin.
Hơn nữa, giáo dục ở nước ngoài không phải là kiểu giáo dục nhồi nhét kiến thức, học thuộc lòng như thường thấy ở Nhật Bản, mà là giáo dục chú trọng vào việc suy nghĩ và đưa ra kết quả. Vì vậy, các bài kiểm tra đòi hỏi khả năng ghi nhớ như ở Nhật Bản hầu như không được thực hiện.
Bài tập về nhà do trường giao cũng có nhiều loại yêu cầu học sinh phải tự tìm hiểu, suy nghĩ, và thay vì ra các bài có đáp án cố định, họ thường ra các bài có nhiều đáp án khác nhau. Có thể nói rằng, hơn cả khả năng ghi nhớ, họ coi trọng việc tôn trọng tính tự chủ, chủ động của bản thân học sinh và phát triển tinh thần ham học hỏi.
Và, một điểm khác biệt lớn so với Nhật Bản là ở nước ngoài, việc học sinh phải lưu ban vẫn có thể xảy ra ngay cả trong thời gian giáo dục bắt buộc. Ở Nhật Bản, dù kết quả học tập có kém đến mức nào, học sinh cũng không bị lưu ban trong thời gian giáo dục bắt buộc. Dù tốt hay xấu, những học sinh sinh cùng năm sẽ cùng nhận một nền giáo dục như nhau.
Ở nước ngoài, việc bị chỉ trích nặng nề vì những điều không làm được là ít xảy ra, nhưng nếu trường học hoặc phụ huynh đánh giá rằng học sinh chưa đạt đến trình độ để lên lớp, thì các em sẽ không thể lên lớp. Ngược lại, nếu thành tích xuất sắc, học sinh có thể được nhảy lớp. Dường như quan niệm chung là xếp học sinh vào khối lớp tương ứng với năng lực cá nhân, chứ không phải dựa vào tuổi tác.

Sự khác biệt trong hệ thống giáo dục giữa châu Âu và Nhật Bản

Châu Âu nổi tiếng là nơi có nhiều quốc gia tự hào về trình độ giáo dục hàng đầu thế giới. Ở đây, chúng tôi sẽ giới thiệu hệ thống giáo dục của các quốc gia có trình độ đặc biệt cao.

Phần Lan

Học phí từ mẫu giáo đến sau đại học đều miễn phí, và cả tiền ăn trưa ở trường cũng như tiền văn phòng phẩm cũng được cung cấp. Đặc điểm là ý thức mạnh mẽ về việc trường học, gia đình và chính quyền phối hợp chặt chẽ với nhau để cùng nhau nuôi dạy trẻ.
Giáo dục bắt buộc là hệ thống 9-3-3, và học sinh bắt đầu nhập học từ 7 tuổi. Họ không thực hiện giáo dục so sánh học sinh với người khác, và không có bài kiểm tra trong giờ học. Có lẽ vì chính sách giáo dục nhằm nâng cao ý thức “tôi học cho bản thân mình”, nên một đặc điểm là số lượng sách trẻ em đọc rất nhiều.

Hà Lan

Giáo dục bắt buộc là từ 5 đến 18 tuổi, và gần như hoàn toàn miễn phí. Đặc điểm là cả trẻ em không phải người bản xứ cũng được tạo điều kiện học tập. Tuy nhiên, học sinh không nhất thiết phải nhập học lúc 5 tuổi, mà có thể nhập học phù hợp với sự phát triển của mình.
Ngoài ra, việc mỗi trường học có quyền tự quyết cao cũng là một đặc điểm. Ngay cả trường công lập cũng có nhiều nơi thực hiện giáo dục theo phương pháp độc đáo của riêng mình. Vì có thể lựa chọn nội dung và phương pháp học tập tùy thuộc vào năng lực, tố chất của trẻ và mong muốn của bản thân, nên học sinh có thể tiến bộ trong học tập phù hợp với sở thích và mức độ hiểu biết của mình.

Thuỵ Điển

Học phí ở trường cơ sở, trung học phổ thông và đại học đều miễn phí, và các hệ thống như học bổng cũng rất đầy đủ. Ngoài ra, dường như có nhiều trường hợp học sinh nhập học đại học sau khi đã đi làm, chứ không phải đi làm sau khi tốt nghiệp đại học như ở Nhật Bản.
Một đặc điểm lớn nữa là không có kỳ thi tuyển sinh khi vào cấp ba hay đại học; thay vào đó, kết quả đỗ hay trượt được quyết định dựa trên kết quả học tập ở trường.

Tình hình giáo dục ở Mỹ và châu Á cùng sự khác biệt so với giáo dục Nhật Bản

Tiếp theo, chúng ta sẽ so sánh tình hình giáo dục ở Mỹ và châu Á với giáo dục ở Nhật Bản.

Mỹ

Đặc điểm là hệ thống có sự khác biệt lớn tùy thuộc vào quyền tự quyết của từng bang. Số năm giáo dục bắt buộc, số năm học ở tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông, cũng như chương trình học, sách giáo khoa và việc thiết lập ngày nghỉ đều do từng khu học chánh quy định.
Do trình độ giáo dục khác nhau giữa các khu học chánh, có vẻ như có nhiều gia đình chọn nơi ở dựa trên trình độ giáo dục.

Châu Á: Trung Quốc

Trung Quốc là quốc gia có thành tích giáo dục cao, đến mức đạt vị trí số 1 trong cuộc khảo sát “PISA” năm 2018, một cuộc khảo sát đo lường trình độ giáo dục trên phạm vi toàn cầu.
Hệ thống giáo dục cơ bản là 6-3-3-4, tuy nhiên sự chênh lệch kinh tế giữa các vùng là rất lớn, và cũng có những khía cạnh quyền tự quyết được giao cho địa phương. Ở các vùng nông thôn, dường như cũng có những khu vực áp dụng hệ thống 5-4 do thiếu ngân sách.

Châu Á: Hàn Quốc

Hàn Quốc là một trong những quốc gia có đặc điểm xã hội đề cao bằng cấp rất rõ nét, và kỳ thi tuyển sinh đại học được coi là khắc nghiệt đến mức ví như một cuộc chiến. “Sunung”, kỳ thi được tổ chức vào thứ Năm giữa tháng 11, có vị trí tương đương với kỳ thi chung tuyển sinh đại học ở Nhật Bản.
Ở Hàn Quốc, kỳ thi này đã trở thành một hiện tượng xã hội và được đưa tin trên thời sự. Hệ thống giáo dục của Hàn Quốc là 6-3-3-4, giống với Nhật Bản.

Kết luận

Lần này, chúng tôi đã giải thích chi tiết về sự khác biệt trong giáo dục giữa Nhật Bản và nước ngoài. Chính sách và hệ thống giáo dục khác nhau tùy thuộc vào từng quốc gia, và khi so sánh, sự khác biệt là rõ ràng. Giáo dục Nhật Bản và giáo dục nước ngoài, dù có phương pháp khác nhau, nhưng đều có những điểm ưu việt riêng.
Hiện tại, với việc bãi bỏ Center Test và việc bắt buộc đưa môn lập trình vào chương trình tiểu học, có thể nói giáo dục Nhật Bản đang trong giai đoạn chuyển đổi. Chúng tôi hy vọng rằng giáo dục Nhật Bản sẽ ngày càng tốt hơn, đồng thời tham khảo những điểm hay từ nước ngoài.