Lễ Shichi-Go-San: Ý nghĩa, nguồn gốc ngày 15/11 và thời điểm tổ chức lý tưởng

Khi có một đứa trẻ trong nhà sắp lên ba, có lẽ nhiều gia đình đã bắt đầu rục rịch chuẩn bị cho lễ Shichi-Go-San.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa của Shichi-Go-San, nguồn gốc tại sao lễ hội này lại diễn ra vào ngày 15 tháng 11, cũng như những điều cần lưu ý khi sắp xếp thời gian cho ngày lễ quan trọng này.

Lễ Shichi-Go-San là gì?

Shichi-go-san là một lễ hội truyền thống để chúc mừng sự trưởng thành của trẻ em vào các cột mốc 3 tuổi, 5 tuổi và 7 tuổi.

Lịch sử của lễ Shichi-go-san

Người ta cho rằng nguồn gốc của lễ Shichi-go-san là một nghi lễ mừng cho trẻ em từ 3 đến 7 tuổi, được tổ chức vào khoảng giữa thời Heian bởi giới quý tộc phục vụ hoàng đế và triều đình.
Ngày xưa, do tỷ lệ tử vong ở trẻ em rất cao, nên người ta cần thay đổi ý nghĩa của các nghi lễ cầu nguyện tùy theo độ tuổi và giới tính như dưới đây.

3 tuổi: Nghi lễ Kamioki

Kamioki là một nghi lễ được tổ chức từ thời Kamakura đến thời Edo, để đánh dấu việc trẻ em bắt đầu để tóc dài.
Vào thời đó, trẻ em thuộc tầng lớp quý tộc (kuge) được nuôi với đầu cạo trọc đến 2 tuổi, còn con nhà võ sĩ (buke) đến 3 tuổi, và lễ Kamioki là dịp để bắt đầu nuôi tóc dài từ thời điểm ấy. Ngày nay, nghi lễ này đã chuyển thành một nghi thức mừng sự trưởng thành của các bé gái 3 tuổi.

5 tuổi: Nghi lễ Hakamagi

Hakama-gi là một nghi lễ mặc hakama (loại quần truyền thống của Nhật Bản) lần đầu tiên, đã được thực hiện từ thời Heian.
Ban đầu được tổ chức cho cả bé trai lẫn bé gái, lễ Hakama-gi dần thay đổi sau thời Edo, trở thành nghi lễ mừng sự trưởng thành của các bé trai 5 tuổi. Trong Hoàng gia Nhật Bản, nghi lễ Hakama-gi hiện nay vẫn được tổ chức cho cả nam và nữ.

7 tuổi: Nghi lễ Obitoki

Đây là nghi lễ mà người ta sẽ tháo bỏ những sợi dây buộc đơn giản được may sẵn trên áo kimono của trẻ, và lần đầu tiên thắt cho các em chiếc đai obi trang trọng như của người lớn, để các em có thể mặc trang phục theo đúng kiểu người trưởng thành.
Thời xưa, nghi lễ này được tiến hành cho cả bé trai lẫn bé gái khi các em lên 9 tuổi. Tuy nhiên, vào cuối thời kỳ Edo, nghi lễ này đã dần chuyển đổi thành một nghi thức chủ yếu dành cho các bé gái 7 tuổi.

Lễ Shichi-Go-San được tổ chức vào ngày 15 tháng 11! Vậy đâu là nguồn gốc của truyền thống này?

Từ xa xưa, lễ Shichi-Go-San vẫn thường được tổ chức vào ngày 15 tháng 11 hàng năm.
Tuy nhiên, trong trường hợp không thể tổ chức lễ vào đúng ngày này, việc các gia đình chọn một ngày khác thuận tiện trong khoảng thời gian từ tháng 10 đến tháng 12 để cử hành đã trở nên phổ biến.
Có nhiều giả thuyết khác nhau lý giải tại sao ngày Shichi-Go-San lại được ấn định vào 15 tháng 11, cụ thể như sau

Giả thuyết liên quan đến nghi lễ cầu sức khỏe cho con trai của Tokugawa Tsunayoshi

Tương truyền, Tokumatsu, con trai của Tokugawa Tsunayoshi, là một cậu bé có thể chất rất yếu ớt. Vì vậy, sau khi thực hiện nghi lễ cầu sức khỏe cho cậu vào ngày 15 tháng 11, Tokumatsu đã có thể lớn lên khỏe mạnh cho đến năm 5 tuổi. Người ta cho rằng từ đó, ngày 15 tháng 11 đã trở thành ngày lễ Shichi-Go-San.

Giả thuyết bắt nguồn từ Âm Dương Đạo và loài quỷ

Cũng có giả thuyết cho rằng tháng 11 Âm lịch là một tháng tốt lành gọi là “Nhất Dương Lai Phục” .
Hơn nữa, ngày 15 tháng 11 được cho là “Kishukujitsu” (Ngày Sao Quỷ) trong “Nhị Thập Bát Tú”, tức là ngày mà loài quỷ không đi ra ngoài, do đó đây được coi là ngày lành để tổ chức các lễ kỷ niệm ngoại trừ hôn lễ.

Giả thuyết bắt nguồn từ lễ hội thu hoạch

Vào ngày 15 tháng 11, các lễ hội thu hoạch đã được tổ chức ở nhiều nơi trên khắp Nhật Bản.
Vốn dĩ, tháng 11 là tháng để tạ ơn các vị thần vì những thành quả thu hoạch được trong năm đó. Do đó, người ta tin rằng vào ngày 15 tháng 11, ngày trăng tròn, mọi người bắt đầu vừa tạ ơn mùa màng bội thu, vừa mừng cho sự lớn khôn của con trẻ, đồng thời cầu nguyện sự che chở của thần linh.

Nên tổ chức lễ Shichi-Go-San theo tuổi mụ hay tuổi tròn?

Khi con cái sắp đến tuổi lên 3, nhiều bậc cha mẹ thường có xu hướng băn khoăn rằng: “Nên tổ chức lễ Shichi-Go-San vào thời điểm nào thì thích hợp? Câu trả lời cho thắc mắc này sẽ trở nên dễ dàng nếu chúng ta hiểu rõ về hai cách tính tuổi là tuổi mụ và tuổi tròn.

Tuổi mụ và tuổi tròn là gì?

Trước hết, tuổi mụ là cách tính tuổi mà khi đứa trẻ sinh ra đã được tính là 1 tuổi, và cứ mỗi khi đến ngày 1 tháng 1 Dương lịch thì lại được cộng thêm một tuổi.
Ngược lại, tuổi tròn là cách tính tuổi được sử dụng phổ biến ở Nhật Bản hiện đại. Theo cách này, ngày sinh của trẻ được tính là 0 tuổi, và trẻ sẽ được cộng thêm một tuổi mỗi khi đến ngày sinh nhật tiếp theo. Ví dụ, nếu lấy ngày 15 tháng 11 làm mốc, sẽ có sự khác biệt giữa tuổi mụ và tuổi tròn như sau:
Trường hợp tuổi mụ: Trước ngày sinh nhật là 3 tuổi, và sau ngày sinh nhật vẫn là 3 tuổi.
Trường hợp tuổi tròn: Trước ngày sinh nhật là 1 tuổi, và sau ngày sinh nhật là 2 tuổi.

Thời điểm tổ chức Shichi-Go-San trong thời hiện đại

Ở Nhật Bản ngày nay, việc tổ chức lễ Shichi-Go-San theo tuổi tròn là phổ biến nhất.
Tuy nhiên, khi có những yếu tố như tuổi của anh chị em hoặc trường hợp trẻ sinh sớm, các gia đình hoàn toàn có thể linh động tổ chức Shichi-Go-San vào thời điểm phù hợp nhất với hoàn cảnh riêng của mình. Ngoài ra, nếu cha mẹ khó sắp xếp công việc để nghỉ phép, gia đình cũng có thể chọn thời điểm thuận lợi nhất để tiến hành lễ Shichi-Go-San.
Vào mùa Shichi-Go-San, các tiệm chụp ảnh và cửa hàng cho thuê trang phục thường có xu hướng kín lịch hẹn. Do đó, nếu dự định tổ chức lễ Shichi-Go-San trong mùa thu, lý tưởng nhất là bạn nên bắt đầu sắp xếp và chuẩn bị càng sớm càng tốt.

Kết luận

Trong bài viết này, chúng tôi đã giới thiệu về Shichi-Go-San – một nghi lễ truyền thống nhằm chúc mừng sự trưởng thành của trẻ em khi các bé lên 3, 5 và 7 tuổi.
Vào thời xưa, khi tỷ lệ tử vong ở trẻ em còn cao, các nghi lễ được cử hành với những ý nghĩa và ước nguyện riêng biệt cho từng độ tuổi. Ngay cả trong thời hiện đại, nhiều gia đình vẫn tổ chức lễ Shichi-Go-San vào ngày 15 tháng 11. Tuy nhiên, nếu không thể thực hiện vào ngày này do chênh lệch tuổi tác giữa anh chị em hoặc do hoàn cảnh gia đình, bạn hoàn toàn có thể cân nhắc tình hình đặt lịch và tìm kiếm thời điểm thích hợp nhất cho cả nhà.