Nhật Bản được biết đến trên thế giới không chỉ nhờ sự phát triển vượt bậc về kinh tế, công nghệ, mà còn nhờ chính sách quốc phòng vô cùng đặc biệt: không có quân đội chính thức. Thay vào đó, Nhật Bản duy trì một lực lượng có tên Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (自衛隊, Jieitai) — được xem là một trong những đội quân phòng vệ hiện đại nhất thế giới. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết lịch sử, lý do, vai trò hiện nay và tranh cãi xung quanh vấn đề quân sự của Nhật Bản.
1. Lịch sử hình thành Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản
Sau khi bại trận trong Thế chiến II (1939–1945), Nhật Bản rơi vào khủng hoảng toàn diện. Với sự chiếm đóng của quân Đồng Minh (chủ yếu là Mỹ), Nhật Bản phải viết lại Hiến pháp. Năm 1947, Hiến pháp Hòa bình được ban hành, trong đó Điều 9 trở thành điểm mấu chốt:
“Nhật Bản từ bỏ chiến tranh như một quyền chủ quyền của quốc gia… và không duy trì lực lượng lục quân, hải quân, không quân hoặc bất kỳ lực lượng chiến tranh tiềm năng nào khác.”
Ban đầu, Nhật chỉ duy trì Lực lượng Cảnh sát Dự bị (警察予備隊, Keisatsu Yobitai) với quy mô nhỏ, nhằm giữ gìn an ninh nội địa. Nhưng sau khi Chiến tranh Triều Tiên bùng nổ (1950–1953), Mỹ bắt đầu lo ngại về khoảng trống an ninh tại Đông Á. Vì vậy, Mỹ đã gây sức ép để Nhật thành lập lực lượng quân sự có khả năng tự phòng vệ.
Năm 1954, Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (JSDF) chính thức ra đời, với 3 nhánh chính:
- 陸上自衛隊 (Rikujō Jieitai) — Lực lượng Phòng vệ Lục quân
- 海上自衛隊 (Kaijō Jieitai) — Lực lượng Phòng vệ Hải quân
- 航空自衛隊 (Kōkū Jieitai) — Lực lượng Phòng vệ Không quân
Điểm quan trọng là JSDF bị giới hạn nhiệm vụ chỉ phòng thủ, không được thực hiện các hành động tấn công ra ngoài lãnh thổ Nhật Bản.
2. Lý do Nhật Bản không có quân đội
- Ràng buộc hiến pháp (Điều 9)
Điều 9 Hiến pháp Nhật là một trong những điều khoản hòa bình mạnh mẽ nhất thế giới, cấm hoàn toàn việc sở hữu quân đội và tuyên chiến. Điều này xuất phát từ mong muốn xóa bỏ quá khứ quân phiệt, bành trướng đế quốc mà Nhật từng theo đuổi trong Thế kỷ 20.
- Tâm lý phản chiến của xã hội Nhật
Người dân Nhật Bản sau chiến tranh trở nên cực kỳ ác cảm với chiến tranh và bạo lực. Các phong trào xã hội, tổ chức dân sự và cả các đảng chính trị như Đảng Dân chủ Xã hội đều phản đối việc tái vũ trang, coi việc duy trì hòa bình là kim chỉ nam quốc gia.
- Liên minh an ninh với Mỹ
Năm 1960, Nhật Bản và Mỹ ký Hiệp ước Hợp tác và An ninh, trong đó Mỹ cam kết bảo vệ Nhật Bản nếu nước này bị tấn công. Điều này giúp Nhật Bản cắt giảm gánh nặng quân sự, tập trung phát triển kinh tế trong suốt thời kỳ hậu chiến.
3. Vai trò và năng lực hiện nay của JSDF
Dù chỉ mang danh “phòng vệ,” JSDF thực chất là một lực lượng tinh nhuệ, hiện đại và được tổ chức bài bản:
- Quy mô: Khoảng 247.000 quân chính thức, hơn 50.000 quân dự bị.
- Trang bị:
- Tàu khu trục Aegis, tàu sân bay trực thăng lớp Izumo
- Tiêm kích F-35, F-15
- Tên lửa phòng không PAC-3, hệ thống phòng thủ tên lửa SM-3
- Xe tăng Type 10, xe bọc thép Type 16
- Nhiệm vụ:
- Bảo vệ lãnh thổ, không phận, hải phận
- Ứng phó thiên tai, cứu trợ thảm họa
- Tham gia sứ mệnh gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc (ở Nam Sudan, Haiti…)
- Bảo đảm an ninh hàng hải, đặc biệt ở biển Hoa Đông và xung quanh quần đảo Senkaku/Điếu Ngư
Đặc biệt, từ 2014, dưới thời Thủ tướng Shinzo Abe, Nhật Bản bắt đầu thực thi quyền phòng vệ tập thể, cho phép JSDF hỗ trợ đồng minh (chủ yếu là Mỹ) nếu họ bị tấn công.
Kết luận
Nhật Bản là một trường hợp độc đáo trên thế giới: vừa không có quân đội chính thức, vừa sở hữu lực lượng phòng vệ được xếp hạng hàng đầu. Đây là kết quả của một quá trình lịch sử phức tạp, trong đó Nhật Bản vừa tìm cách chuộc lỗi quá khứ, vừa thích ứng với môi trường địa chính trị đầy biến động. Trong tương lai, vai trò của JSDF chắc chắn sẽ tiếp tục mở rộng, và câu hỏi “Nhật Bản có nên sửa đổi Điều 9 Hiến pháp?” sẽ còn là đề tài tranh luận nóng bỏng.
Công ty TNHH Giáo dục và Dịch thuật IFK
Chuyên cung cấp các dịch vụ sau:
Dịch vụ biên phiên dịch tiếng Nhật, Anh, Việt
Dịch vụ tư vấn du học Nhật Bản
Chương trình internship tại Nhật Bản cho trường liên kết
Email: info@translationifk.com
Hotline: 0282.247.7755/035.297.7755
Website: https://translationifk.com
Facebook: Dịch Thuật Tiếng Nhật IFK
