Trong những năm gần đây, “Manga” Nhật Bản đã trở thành một thể loại đại diện cho văn hóa của quốc gia này.
Có các bộ truyện tranh dành cho thiếu niên như “One Piece”, “Bảy viên ngọc rồng”, “Naruto”, “Conan” và “Attack on Titan”,…trong đó, đứng đầu là “Doraemon” – bộ manga đã nổi tiếng ở Nhật Bản trong một thời gian dài. Ngoài ra, các manga dành cho thiếu nữ như “Boys Over Flowers” cũng được phát hành rộng rãi. Gần đây, những bộ manga dành cho giới trẻ như “Terra Formars” và “Tokyo Ghoul” đã trở nên phổ biến ở nhiều quốc gia. Ngoài ra, không chỉ các ấn phẩm in ra giấy được phát hành rộng rãi, mà các trường hợp tải và đọc nội dung kỹ thuật số ngày càng tăng.
Tất nhiên, khi bán manga Nhật Bản ở nước ngoài, những quyển truyện tranh đó sẽ không được bán khi vẫn đang giữ nội dung bằng tiếng Nhật. Nếu là quốc gia nói tiếng Anh, manga sẽ được dịch sang tiếng Anh trước khi bán. Người đọc không thể thưởng thức manga chỉ bằng những bức vẽ. Vậy nên, đối thoại và hội thoại trong manga cũng là yếu tố quan trọng. So với tiểu thuyết, manga có số lượng từ ít ỏi áp đảo, nhưng trên thực tế, bản dịch manga đòi hỏi phải có kĩ năng dịch thuật nhất định.
1. Kỹ năng dịch thuật độc đáo của manga là gì?
Đối tượng chính cần chú ý khi dịch manga là bong bóng thoại (ô lời thoại) và hiệu ứng âm thanh. Dù nói một cách ngắn gọn đều là “dịch” nhưng có sự khác biệt lớn giữa bản dịch manga và bản dịch của các thể loại khác. Đó là “phototypesetting”.
Khi dịch một tài liệu được tạo ra bằng việc sử dụng phần mềm xử lý văn bản như Word, hoặc khi nhập bản dịch của một tài liệu được viết bằng tiếng Anh vào Word, đòi hỏi phải có kỹ thuật dịch thuật thông dụng. Tuy nhiên, phần bong bóng thoại và hiệu ứng âm thanh của manga thì khác. Trước đây, tác giả đã tự tay viết lời thoại và hiệu ứng âm thanh trực tiếp lên bản thảo, sau đó dán các chữ cái lên rồi in ra. Đây được gọi là phototypesetting. Từ thời sử dụng máy móc chuyên dụng để phototypesetting thì bây giờ, chúng ta đã bắt đầu có thể xử lý việc phototypesetting bằng máy tính cá nhân. Với manga thì điều này cũng tương tự vì các ký tự sẽ được nhập vào bong bóng thoại bằng PC.
Tuy nhiên, có hai vấn đề khi dịch manga Nhật Bản sang tiếng Anh.
Một là kích thước của bong bóng thoại không thể thay đổi được. Vì vậy, phải dịch lời thoại tiếng Nhật sang tiếng Anh sao cho phù hợp với khoảng trống trong bong bóng thoại. Khi dịch giữa tiếng Nhật và tiếng Anh, ngay cả khi các câu và từ có cùng nghĩa, sẽ có sự khác biệt về số lượng ký tự và số lượng câu. Do đó, cần phải có công nghệ dịch thuật tương tự như làm phụ đề phim và lồng tiếng.
Một điều nữa là nhiều truyện tranh Nhật Bản được viết theo chiều dọc và đọc từ phải sang trái. Mặt khác, tiếng Anh tất nhiên được viết theo chiều ngang và đọc từ trái sang phải. Vì vậy, khi dịch truyện tranh Nhật Bản cho các quốc gia sử dụng tiếng Anh, người ta thường đảo ngược lại để có thể đọc từ trái sang phải, đến đây thì mạch logic của bong bóng thoại cũng được giải quyết.
Tuy nhiên, hiệu ứng âm thanh bên ngoài bong bóng thoại thì không dễ dàng như vậy. Phải làm sao để viết lại các hiệu ứng âm thanh tiếng Nhật đã được viết theo chiều dọc sang chiều ngang bên tiếng Anh thì cũng là một vấn đề đáng suy nghĩ.
Manga là sản phẩm được tạo nên bằng cách kết hợp hình ảnh và câu chữ. Rất khó để phá vỡ bố cục, nên có thể nói điểm quan trọng nhất đối với việc dịch manga là làm sao để dịch các từ ngữ mà không làm mất đi hiệu ứng hình ảnh của tác phẩm.
2. Đòi hỏi người dịch phải có vốn từ vựng phong phú
Để dịch tiếng Nhật sang tiếng Anh thì có nhiều cách diễn đạt khác nhau. Có muôn hình vạn trạng từ ngữ để thể hiện cùng một chuyển động hoặc cảm xúc, và có nhiều phần đòi hỏi sự khéo léo trong câu văn cũng như ngữ pháp của câu. Công việc dịch thuật không chỉ đơn giản là truyền tải ý nghĩa, mà còn phải dịch dựa trên thế giới quan trong manga, từ tính cách và cảm xúc của nhân vật chính, cho đến bố cục của truyện.
Các dịch giả chuyên nghiệp sẽ dịch những yếu tố như giọng điệu của nhân vật sao cho phù hợp với thế giới quan trong manga, ngay cả khi có sự khác biệt về ngôn ngữ. Đặc biệt, một số câu thoại trong truyện tranh Nhật Bản có cách diễn đạt rất mơ hồ. Ví dụ, chẳng phải sẽ rất khó khăn để diễn đạt “….” trong tiếng Anh hay sao? Điều này là do trong tiếng Anh, không có câu nào giản lược động từ. Vậy nên, sẽ rất khó để truyền tải sức hấp dẫn của tác phẩm đến với mọi người từ các quốc gia khác trừ khi dịch giả có vốn từ vựng cũng như kiến thức phong phú.
Trong manga, “loài người” không phải là nhân vật duy nhất trong truyện. Trong thế giới giả tưởng, có xuất hiện nhiều nhân vật khác nhau như tiên, quỷ, yêu quái. Do đó, đòi hòi dịch giả phải sử dụng cách nói, cách diễn đạt nào sao cho phù hợp với đặc trưng của những nhân vật đó. Nếu nghĩ rằng: “ Vì Manga có tranh vẽ nên đủ để truyền tải các sắc thái.” thì giá trị của tác phẩm có thể bị giảm đi rất nhiều. Độc giả có lẽ cũng không đồng tình với quan điểm này.
Dịch thuật Manga là bước vào một thế giới có chiều sâu mà ngay cả một dịch giả chuyên nghiệp cũng khó có thể dịch một cách hoàn hảo nếu người ấy không đọc hết manga và chia sẻ thế giới quan của mình với tác giả.
3. Độc giả không chỉ mong đợi bản dịch lời thoại của nhân vật.
Dù nói vậy, nhưng liệu có ổn không nếu hoàn thành được một bản dịch có thể phản ánh chân thực thế giới quan trong manga? Tất nhiên, độc giả có thể thưởng thức tác phẩm nhờ vào bản dịch đó. Nhưng gần đây, độc giả nước ngoài đang đòi hỏi các dịch vụ khác trong truyện tranh.
Những họa sĩ truyện tranh công bố tác phẩm của mình ở Nhật Bản thì tất nhiên là viết tác phẩm hướng tới người Nhật. Trong đó sẽ có những nội dung “được đưa vào vì độc giả là người Nhật”. Và phần lớn những nội dung đó là văn hóa đặc trưng của Nhật Bản. Vì vậy, những người hâm mộ manga đến từ nước ngoài dường như không chỉ mong đợi bản dịch lời thoại hay hiệu ứng âm thanh mà còn cả bản dịch của các phần khác nữa. Gọi tắt là ” lời chú thích”:
- Bối cảnh của câu chuyện trong manga là gì?
- Chính xác thì những tình tiết, yếu tố, vật dụng xuất hiện trong manga là gì?
- Nó được sử dụng như thế nào ở Nhật Bản?
- Tại sao ở Nhật lại có những phong tục, tập quán như vậy?
Những lời chú thích để giải thích về văn hóa Nhật Bản như vậy có lẽ là điều mà người hâm mộ ở nước ngoài rất mong đợi. Bằng cách để họ hiểu được nền văn hóa độc đáo của Nhật Bản, dịch giả có thể truyền tải được thế giới quan trong manga đến độc giả nước ngoài theo cách chính xác nhất.
4. Để tác phẩm được yêu thích ở nước ngoài thì...?
Chỉ bằng sự tự tin vào khả năng tiếng Anh của mình thì không có nghĩa là bạn có thể dịch manga. Gần đây, số lượng dịch giả và công ty dịch thuật chuyên dịch manga ngày càng nhiều. Mỗi dịch vụ là khác nhau, nhưng đây là lĩnh vực đòi hỏi kỹ năng dịch thuật chuyên nghiệp. Với tay nghề của những dịch giả chuyên nghiệp này, manga sẽ trở thành một nét văn hóa đại diện cho Nhật Bản và trở thành tác phẩm được người hâm mộ nước ngoài yêu thích. Đó là lý do tại sao việc yêu cầu một dịch giả / công ty dịch thuật thiếu kỹ năng và kinh nghiệm dịch manga sẽ khó đạt được kết quả như mong muốn.
Nếu bạn muốn yêu cầu bản dịch manga, hãy liên hệ với Công ty Dịch Thuật IFK của chúng tôi.
CÔNG TY TNHH GIÁO DỤC VÀ DỊCH THUẬT IFK
Chuyên cung cấp các dịch vụ sau:
Dịch vụ biên phiên dịch tiếng Nhật, Anh, Việt
Dịch vụ làm CV tiếng Nhật
Dịch vụ tư vấn du học Nhật Bản
Chương trình internship tại Nhật Bản cho trường liên kết
Email: info@translationifk.com
Hotline: 0282.247.7755/ 035.297.7755
Website: https://translationifk.com
Facebook: Dịch Thuật Tiếng Nhật IFK
