NỀN VĂN HOÁ NHẬT BẢN ĐÃ PHÁT TRIỂN VƯỢT BẬC NHƯ THẾ NÀO?

Item: NỀN VĂN HOÁ NHẬT BẢN ĐÃ PHÁT TRIỂN VƯỢT BẬC NHƯ THẾ NÀO?
Rating: 5
Author: Sang Ba

Thời kỳ Heian hòa bình đã nuôi dưỡng nền văn hóa độc đáo của Nhật Bản

Tôi nghĩ hầu hết người Nhật đều biết đến những tác phẩm như “Truyện kể Genji” và “Sách gối đầu giường”. Tuy nhiên, không phải ai cũng thấy nó thú vị và say mê đọc nó; Tôi nghĩ cũng có nhiều người đã học một số phần của tác phẩm này trong các lớp văn học cổ điển ở trường, hoặc đã học tác phẩm này vì nó sẽ xuất hiện trong kỳ thi tuyển sinh của họ. Nói cách khác, đối với chúng ta ngày nay, văn học và văn hóa thời Heian là thứ để nghiên cứu, chứ không phải là thứ chúng ta muốn tiếp xúc với nó một cách hứng thú. Tôi tin rằng bối cảnh của vấn đề này là Nhật Bản hiện đại là một xã hội coi trọng quá mức vào giáo dục thực tiễn và có xu hướng chỉ coi trọng những thứ hữu ích ngay lập tức, dễ thấy và dễ hiểu. Nói cách khác, tôi nghĩ nhiều người coi các tác phẩm cổ điển là thứ gì đó làm phong phú thêm văn hóa hoặc mang lại chút bình yên cho cuộc sống bận rộn thường ngày của họ. Tuy nhiên, mặt khác, liệu việc nghiên cứu văn hóa truyền thống Nhật Bản có thực sự không có tác dụng thực tế hay không? Khi chúng ta nhìn lại nền văn hóa thời kỳ Heian, người ta thường nói rằng đây là thời kỳ nền văn hóa dân tộc được hình thành. Người ta nói rằng việc bãi bỏ các phái bộ đến Trung Quốc thời Đường vào năm 894 là một bước ngoặt lớn trong sự phát triển nền văn hóa độc đáo của Nhật Bản, nhưng trong những năm gần đây, một số người đã nghi ngờ ý tưởng này. Chắc chắn, việc bãi bỏ các phái bộ tới Trung Quốc thời Đường là một nguyên nhân, nhưng một trong những đặc điểm chính của người Nhật là họ rất giỏi trong việc kết hợp và sắp xếp khéo léo các nền văn hóa và công nghệ nước ngoài với những gì họ đã có để tạo ra thứ gì đó mới mẻ.

Nói cách khác, mặc dù các nền văn hóa hiếm hoi vẫn tiếp tục được các sứ thần Nhật Bản mang từ lục địa vào triều đại nhà Đường, nhưng rất có thể người Nhật vẫn tiếp tục phát triển chữ viết, văn học và văn hóa độc đáo của riêng họ. Thay vào đó, thực tế là không có cuộc chiến tranh lớn hay bất ổn nào trong suốt 400 năm thời kỳ Heian và có một giai đoạn cực kỳ yên bình có lẽ đã có ảnh hưởng lớn hơn. Có thể nói rằng chính nền hòa bình lâu dài của Nhật Bản đã tạo điều kiện cho những người phụ nữ như Murasaki Shikibu và Sei Shonagon để lại những tác phẩm văn học. Ngoài ra, giới quý tộc thời này không chỉ tiếp thu các nền văn hóa từ lục địa mà còn liên kết nền văn học mà họ sáng tạo và nuôi dưỡng với nghệ thuật và thủ công như tranh vẽ, đồ nội thất cũng như quần áo, tạo nên một phong trào hướng tới sự giao thoa văn hóa. Đây là một phong trào và ý tưởng độc đáo chỉ có ở Nhật Bản. Chúng ta đang sống trong thời đại toàn cầu hóa và người ta nói rằng những điều độc đáo của Nhật Bản mà không quốc gia nào khác có thể thay thế được là rất quan trọng. Vì vậy, tôi tin rằng việc hiểu được những đặc điểm này của người Nhật sẽ có giá trị rất lớn.

Màu sắc là một yếu tố quan trọng của văn hóa

Một trong những đặc điểm của văn hóa thời Heian là màu sắc. Ví dụ, thời kỳ Nara chứng kiến sự phát triển của các kỹ thuật nhuộm vải bằng nhiều loại thuốc nhuộm thực vật khác nhau, và trong thời kỳ Heian, phong cách “màu sắc nhiều lớp” đã được phát minh, thể hiện bốn mùa và thiên nhiên thông qua sự kết hợp màu sắc, và giới quý tộc bắt đầu thích màu sắc trên trang phục của họ. Đầu tiên, trang phục mà giới quý tộc mặc vào thời đó hầu như chỉ được làm bằng lụa, và kiểu dáng, kích cỡ đều cố định, nên không có chỗ cho sự lựa chọn về chất liệu hay kiểu dáng như trong thời trang hiện đại. Điều duy nhất tôi có thể tập trung và tận hưởng là màu sắc. Giới quý tộc không chỉ thích mặc trang phục có màu sắc “Kasane no Irome” mà còn thích mặc những màu sắc họ thích và phù hợp nhất với họ. Do đó, gu thẩm mỹ của một người cũng có thể được nhìn thấy qua cách sử dụng màu sắc. Vào thời Heian, không có cửa hàng nhuộm nào ở thị trấn. Mỗi nhà quý tộc đều có một xưởng nhuộm trong dinh thự của mình, nơi họ tự nhuộm vải của mình. Tất nhiên, giới quý tộc có thể không tự nhuộm vải của mình, nhưng tất cả họ đều có kiến thức về kỹ thuật nhuộm.

Trong Truyện kể Genji, có những câu về một số phụ nữ xung quanh Hikaru Genji có tay nghề nhuộm màu giỏi. Vì màu sắc trang phục tượng trưng cho gu thẩm mỹ tốt nên kỹ năng nhuộm màu hẳn là một điểm quan trọng đối với giới quý tộc thời đó. Ngoài ra, giới quý tộc thời đó có thể biết loại cây hoặc hoa nào được dùng để nhuộm quần áo chỉ bằng cách nhìn vào màu sắc của nó, vì vậy, việc mặc những màu sắc chỉ có thể nhuộm bằng cây hoặc hoa quý là dấu hiệu cho thấy địa vị và sự giàu có của một người. Cảm giác quý tộc về màu sắc được nuôi dưỡng theo cách này cũng được sử dụng trong biểu đạt văn học. Mỗi người phụ nữ xuất hiện trong Truyện kể Genji đều có một màu sắc hình ảnh. Murasaki no Ue chỉ mặc đồ màu đỏ và tím. Akashi no Kimi là người gốc da trắng. Sự tương phản về màu sắc là yếu tố kết nối mỗi nhân vật với phong cách độc đáo riêng của họ. Ví dụ, có một bài thơ trong Manyoshu liên kết các kỹ thuật nhuộm với một cách diễn đạt. Các thành ngữ “màu tím được nhuộm bằng tro” và “làm bằng tro hoa trà” được sử dụng vì vào thời đó, mọi người đều biết rằng dùng tro hoa trà để nhuộm màu tím. Ngoài ra, màu đỏ thẫm đôi khi được cho là đại diện cho sự thất thường và phù du. Nguyên nhân là do mọi người thời đó đều có chung quan niệm rằng việc sử dụng tro kiềm sẽ làm màu đỏ phai hoặc biến mất. Hình ảnh màu sắc được xây dựng thông qua tác phẩm văn học này sau đó sẽ được liên kết với trang phục trong thế giới thực.

Nói cách khác, màu sắc thực tế và kỹ thuật nhuộm màu trở thành họa tiết văn học, và khi được miêu tả trong văn học, những hình ảnh này sau đó được sử dụng trong thế giới thực, hoặc bối cảnh mà chúng được miêu tả có thể trở thành họa tiết trong nghệ thuật như thủ công mỹ nghệ và hội họa. Ví dụ, những bông hoa được vẽ trên đồ nội thất có thể được coi là những bông hoa đẹp, nhưng nếu bạn biết bông hoa đó xuất hiện trong cảnh nào trong Truyện kể Genji, bạn cũng có thể thưởng thức đồ nội thất liên quan đến bối cảnh đó. Khi những kết nối này kết hợp lại với nhau, các thể loại hiện đang độc lập với nhau, chẳng hạn như văn học, mỹ thuật, thủ công mỹ nghệ và thời trang, sẽ kết hợp lại để tạo thành một hình thức nghệ thuật toàn diện. Những người có thể thưởng thức nó là những người có văn hóa và gu thẩm mỹ tốt. Nói cách khác, chỉ nhìn những bông hoa được vẽ như là hoa thôi là chưa đủ; bạn cũng cần nguồn cảm hứng và trí tưởng tượng để giải quyết bí ẩn mà những bông hoa tượng trưng, điều này sẽ cho phép bạn thưởng thức tác phẩm nghệ thuật trước mắt mình một cách phong phú hơn. Loại nghệ thuật thủ công tinh xảo và khéo léo này bắt đầu từ thời Heian và được truyền qua thời Edo và đến thời hiện đại, phát triển thành một nền văn hóa truyền thống độc đáo của Nhật Bản.

Cung cấp một điểm vào văn hóa truyền thống là điều quan trọng

Ở thời hiện đại, văn hóa sáng tạo và tận hưởng những kết nối nghệ thuật này đang dần mai một. Tuy nhiên, cũng có thể nói rằng đây là một mô hình thay đổi văn hóa và là một hiện tượng tự nhiên. Điều khiến tôi lo lắng là đằng sau điều này là một xu hướng được thúc đẩy bởi sự giàu có về vật chất và liên quan đến việc tận hưởng sự thú vị trước mắt. Tiếp tục tìm kiếm niềm vui nhất thời như vậy sẽ không bao giờ bền vững. Như đã đề cập trước đó, điều này có vẻ là kết quả của việc nhấn mạnh vào việc học thực tế, chú trọng vào hiệu quả, tính dễ hiểu và tính hữu ích. Trong thế giới ngày nay, khi nền kinh tế toàn cầu đang mở rộng, có thể có quan niệm rằng nếu chúng ta không tập trung vào giáo dục thực tiễn và phát triển nguồn nhân lực, chúng ta sẽ không thể chiến thắng trong cạnh tranh. Tuy nhiên, khi toàn cầu hóa tiến triển, điều thực sự quan trọng là tính độc đáo không thể thay thế được. Nếu đúng như vậy, việc xem xét lại quá trình hình thành nên nền văn hóa truyền thống của Nhật Bản là vô cùng quan trọng. Một phương pháp tiếp thu và sắp xếp các nền văn hóa nước ngoài để tạo ra thứ gì đó độc đáo. Sau đó, bằng cách sử dụng trí tưởng tượng phong phú để liên kết những gì đã được tạo ra, có thể xây dựng nên nhiều cách biểu đạt và sáng tạo khác nhau. Điều này bao gồm một quá trình hoàn toàn trái ngược với việc chỉ chấp nhận những gì đang có trước mắt bạn theo cách duy vật. Thay vì để nó giảm dần, điều quan trọng là phải xem xét và đánh giá lại nó. Vì vậy, việc tận hưởng văn hóa truyền thống Nhật Bản không chỉ dừng lại ở việc mang lại văn hóa và sự thoải mái; điều đó có nghĩa là khám phá ra giá trị không thể thay thế trong đó, và tôi tin rằng điều này cũng có thể tạo ra giá trị mới. Ví dụ, có những khu vực đã phát triển mạnh mẽ nhờ sử dụng Truyện kể Genji làm nguồn tài nguyên du lịch. Đền thờ hay chùa càng có nhiều câu chuyện thì càng thu hút được nhiều người. Bởi vì văn học, nghệ thuật và lịch sử kích thích trí tưởng tượng của con người, tạo ra những câu chuyện liên quan đến địa điểm đó.

Khi nhìn từ phần còn lại của thế giới, Nhật Bản là quốc gia vẫn giữ được nhiều yếu tố không thể thay thế của Nhật Bản. Nếu chúng ta để những gốc rễ này suy yếu, sự hiện diện của Nhật Bản trong cộng đồng toàn cầu cũng sẽ suy yếu. Mặt khác, khi tôi giới thiệu về văn hóa thời kỳ Heian và vẻ đẹp lý tưởng có thể được coi là ý tưởng chứa đựng trong đó với những sinh viên được nuôi dưỡng trong môi trường đề cao hiệu quả, dễ hiểu và hữu ích và đã vào trường đại học của chúng tôi, thì có nhiều sinh viên quan tâm hơn tôi mong đợi. Tôi nghĩ đó là vì thông tin và nội dung mới mẻ đối với họ. Điều này dạy chúng ta rằng không phải mọi thứ đều liên quan đến lợi nhuận và thua lỗ ngay lập tức, và điều quan trọng là người lớn phải cung cấp cho thế hệ trẻ nhiều nội dung hơn để giúp họ phát triển những ý tưởng rộng hơn và mang đến cho họ cơ hội tìm hiểu về một thế giới giàu trí tưởng tượng hơn.