ĐIỀU THÚ VỊ CỦA ĐỒ CHƠI TRONG VĂN HÓA NHẬT BẢN

Item: ĐIỀU THÚ VỊ CỦA ĐỒ CHƠI TRONG VĂN HÓA NHẬT BẢN
Rating: 5
Author: Trần Diệu Hy

Các loại đồ chơi như otedama, ohajiki và kendama từ lâu đã trở thành một phần của văn hóa Nhật Bản. Những đồ chơi này có phải chỉ có ở Nhật Bản không? Có nhiều điều chúng ta nghĩ mình biết nhưng thực tế không phải vậy, chẳng hạn như liệu có trò chơi tương tự nào ở nước ngoài không.

Tại đây, bạn sẽ tìm thấy những lời giải thích dễ hiểu về những điều thú vị liên quan đến đồ chơi truyền thống trong văn hóa Nhật Bản, bao gồm nguồn gốc và lịch sử của chúng.

Nguồn gốc và thông tin thú vị về đồ chơi truyền thống Nhật Bản

Lần này, chúng tôi sẽ giới thiệu về nguồn gốc và lịch sử của năm loại đồ chơi đã được chơi ở Nhật Bản từ thời cổ đại: “koma”, “otedama”, “ohajiki”, “kendama” và “hanetsuki (hagoita)”.

Đồ chơi lâu đời nhất ở Nhật Bản là "koma-con quay"

Hiện tại vẫn chưa rõ con quay được phát minh khi nào và ở đâu. Những đồ chơi tương tự như con quay đã được khai quật không chỉ ở Nhật Bản mà trên toàn thế giới, và con quay lâu đời nhất thế giới được cho là con quay bằng gỗ hình nón được khai quật ở Ai Cập vào khoảng năm 2000-1400 trước Công nguyên.

Con quay lâu đời nhất ở Nhật Bản là con quay có đốm được cho là có niên đại từ thế kỷ thứ 6. Buchigoma là một con quay được chơi bằng cách dùng một thiết bị giống như roi đập vào nó để quay nó. Những chiếc đỉnh gỗ hình nón cũng đã được khai quật từ tàn tích của Cung điện Fujiwara và Cung điện Heijo ở Tỉnh Nara, và được cho là đã được sử dụng từ thế kỷ thứ 7 đến thế kỷ thứ 10.

Có nhiều loại con quay khác nhau, bao gồm “con quay xoắn” được quay bằng cách xoắn chúng bằng ngón tay, “con quay ném” được quay bằng cách quấn một sợi dây xung quanh chúng và “con quay quay”. Con quay từ lâu đã được yêu thích ở Nhật Bản và trên toàn thế giới như một món đồ chơi đơn giản có thể chơi bằng cách quay chúng.

Ngay cả Hoàng tử Shotoku cũng chơi "otedama-túi đậu"!?

Người ta cho rằng chiếc túi otedama được phát minh vào khoảng thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên bởi người Lydia sống ở nơi ngày nay là Thổ Nhĩ Kỳ. Bảo tàng Văn minh Anatolia ở Ankara, Thổ Nhĩ Kỳ, trưng bày một bức phù điêu mô tả cảnh người Lydia cổ đại chơi với những túi otedama bằng xương.

Có nhiều giả thuyết khác nhau về thời điểm otedama được du nhập vào Nhật Bản cách đây khoảng 1.300 năm. Một trong những giả thuyết cho rằng chúng được mang từ Trung Quốc vào thời kỳ Nara. Tuy nhiên, người ta cũng nói rằng Hoàng tử Shotoku (còn được gọi là Hoàng tử Umayado), một chính khách thời Asuka, cũng chơi otedama.

Chiếc túi otedama mà Hoàng tử Shotoku sử dụng được cho là một khối pha lê nhỏ gọi là “ishinatoridama” và hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Quốc gia Tokyo.

Loại túi hiện lên trong đầu bạn khi nghe đến từ “otedama” được làm bằng vải crepe Nhật Bản với đậu azuki quấn xung quanh. Có vẻ như hoạt động sản xuất bắt đầu vào khoảng thời kỳ Edo và lan rộng đến tầng lớp thường dân.

Nguồn gốc của "Ohajiki-bi ve" là Trung Quốc

Giống như otedama, ohajiki là loại đồ chơi có nguồn gốc từ Trung Quốc và được du nhập vào Nhật Bản. Người ta cho rằng ohajiki được du nhập vào Nhật Bản vào khoảng thời kỳ Nara.

Ngay từ khi bi ve lần đầu tiên được du nhập vào Nhật Bản, đã có một quy tắc là bạn có thể búng chúng bằng ngón tay để bắn những viên bi khác và lấy được viên bi bạn bắn trúng. Vào thời cổ đại, người ta thường sử dụng đá cuội và vỏ sò, và trò chơi này chủ yếu được giới quý tộc ở Triều đình và những nơi khác yêu thích, và được cả nam giới và nữ giới ưa chuộng. Vào thời Edo, ohajiki được nhiều người dân thường biết đến như một món đồ chơi để các bé gái chơi một cách yên tĩnh ở nhà. Người ta nói rằng ohajiki ngày nay trông giống như một tấm kính phẳng và chỉ bắt đầu trở nên phổ biến sau thời kỳ Minh Trị.

Ohajiki có nhiều thuật ngữ độc đáo như “shikiri” (phân chia), “hijitsuki” (khuỷu tay) và “omawashi” (xoay), và vì chúng không chỉ đòi hỏi sức mạnh mà còn cả khả năng điều khiển bi ve nên chúng là một món đồ chơi đơn giản nhưng vượt thời gian.

Lịch sử của "kendama-kiếm ngọc" Nhật Bản mới đáng ngạc nhiên

Loại đồ chơi được gọi là “kendama” ở Nhật Bản thực ra đã phổ biến trên toàn thế giới từ lâu. Ghi chép sớm nhất về Kendama được cho là vào thế kỷ 16, khi Vua Henry III của Pháp chơi trò này.

Kendama được gọi là “bilboquet” trong tiếng Pháp và là phiên bản đơn giản hơn của trò kendama của Nhật Bản, có hình dạng giống que. Kendama, được gọi là “cốc và bóng” trong tiếng Anh, đúng như tên gọi của nó, có phần hình cốc để đựng bóng thay vì gậy, và được thiết kế để chơi chỉ bằng các bộ phận gắn ở bên trái và bên phải của kendama Nhật Bản. Kendama, trò chơi mới du nhập vào Nhật Bản, có hình dạng tương tự như chiếc cốc và quả bóng này.

Trò chơi kendama quen thuộc mà chúng ta thấy ngày nay, bao gồm một cây gậy có hai tấm ở mỗi bên, được gọi là “Bóng Nichigetsu” và được cho là đã được phát minh ở Tỉnh Hiroshima vào thời Taisho.

So với các loại đồ chơi như otedama, ohajiki và koma, kendama được chơi trên khắp thế giới là một trò chơi tương đối mới và hình thức kendama hiện đang được sử dụng ở Nhật Bản chỉ mới trở nên phổ biến ở thời hiện đại. Mặc dù Kendama có vẻ giống như một món đồ chơi truyền thống, nhưng thực ra đây lại là một món đồ chơi mới đáng ngạc nhiên.

"Hanetsuki (Hagoita)-cầu lông" là một nghi lễ để xua đuổi tà ma!?

“Hanetsuki”, một trò chơi thường được chơi trong kỳ nghỉ năm mới của Nhật Bản, được cho là có nguồn gốc từ một trò chơi tên là “Gitcho” được chơi từ thời Nara đến thời Heian. Mari-jo là một trò chơi mà bạn dùng một cây gậy giống như vồ để đánh bóng và cố gắng đánh bóng vào lãnh thổ của đối thủ để giành chiến thắng. Cách chơi này có thể được coi là nguyên mẫu của hanetsuki thời hiện đại.

Một lý do khác giải thích cho nguồn gốc của Hanetsuki được cho là nó chịu ảnh hưởng từ một trò chơi ở Trung Quốc, trong đó người ta đá một đồng xu có gắn lông vũ. Khi trò chơi hanetsuki mới bắt đầu, loại cầu lông dùng trong trò chơi này được gọi là “kokiita” và loại cầu lông có lông gắn hạt được gọi là “kokinoko”, và các cuộc thi hanetsuki dường như được tổ chức trong giới thượng lưu.

Tên “Hugui” trong tiếng Huguiban và Huguizi có nghĩa là “chuồn chuồn” trong tiếng Trung Quốc cổ. Chuồn chuồn được coi là loài côn trùng biết ơn vì chúng bảo vệ con người khỏi bệnh tật vì chúng ăn sâu bọ và muỗi.

Vì những lý do này, người ta cho rằng quả cầu lông cũng có thể mang ý nghĩa nghi lễ, cầu nguyện cho sức khỏe tốt.

Kết luận

Bạn sẽ thấy rằng một số đồ chơi từ lâu đã được coi là đồ chơi truyền thống ở Nhật Bản cũng là những đồ chơi được chơi từ thời xa xưa trên khắp thế giới, và một số đồ chơi chỉ mới trở nên phổ biến ở thời hiện đại. Lịch sử đồ chơi du hành từ Châu Âu đến Trung Quốc qua Con đường tơ lụa, sau đó đến Nhật Bản và trải qua quá trình phát triển độc đáo, vẫn còn tồn tại và phát triển mạnh mẽ qua các loại đồ chơi như con quay và túi đậu. Hiểu được lịch sử và thông tin thú vị về những món đồ chơi này sẽ mang đến cho bạn cảm giác khác biệt khi chơi chúng, và chúng thậm chí có thể hữu ích cho việc giao lưu giữa các nền văn hóa.