[Phong tục] Giữ gìn sức khẻo bằng cách ăn đồ ngọt

Ngày 16 tháng 6 hàng năm là Ngày lễ đồ ngọt Nhật Bản. Khác với Ngày lễ tình nhân, ngày này không được quảng bá rầm rộ như một sự kiện thương mại, nên giờ đây chỉ còn là một sự kiện thường niên được ít người biết đến. Tuy nhiên, ngày này từng được gọi là “Kasho no Iwai” (còn gọi là Kasho Shoku hoặc Kajogui), và là một sự kiện thường niên kéo dài hơn 1.000 năm, từ đầu thời Heian đến thời Meiji.

"Kasho no Iwai" (Lễ mừng may mắn): Dâng bánh kẹo với hy vọng xóa bỏ dịch bệnh

“Kasho” nghĩa là “dấu hiệu may mắn”. Vào thời Jowa, đất nước đang trải qua dịch bệnh lan rộng và bất ổn xã hội ngày càng gia tăng. Theo sử sách thời Heian, “Shoku Nihon Koki”, vào năm 848, Kashiwa de Tomo no Ieyoshi, một gishoryo (ứng cử viên chức vụ địa phương) ở huyện Oita, tỉnh Bungo, đã bắt được một con rùa trắng và dâng lên Dazaifu. Vào thời đó, rùa trắng được coi là điềm lành, và Thiên hoàng Ninmyo, coi đây là một lời sấm truyền, đã đổi niên hiệu thành “Kasho” vào ngày 13 tháng 6. Vào ngày 16 tháng 6, ông dâng bánh kẹo và bánh gạo, được đánh số theo số 16, lên bàn thờ, cầu mong dịch bệnh được tiêu trừ và sức khỏe dồi dào, thịnh vượng. Sự kiện này đánh dấu sự khởi đầu của “lễ hội Kasho”. Năm đầu tiên của thời đại Kasho là một năm khó khăn, bị ảnh hưởng bởi thiên tai như một cơn bão khiến sông Yodo vỡ bờ, cuốn trôi người, ngựa và cầu, cắt đứt các tuyến đường bộ và cô lập kinh đô. Mặc dù vậy, Triều đình vẫn hỗ trợ bằng cách cung cấp muối và gạo cho người dân. Thiên hoàng chắc hẳn cũng đã tận tâm đảm bảo hòa bình cho quốc gia. Zenban Ieyoshi, người đã dâng tặng con rùa trắng, sau đó đã được phong tước hiệu Jorokui no Jo.

Lễ kỷ niệm Kasho được truyền qua Triều đình và tầng lớp samurai

Lễ hội Kasho đã được truyền qua nhiều thời đại dưới nhiều hình thức khác nhau. Vào thế kỷ 13 trong thời kỳ Kamakura, khi Hoàng đế Gosaga vẫn còn là Thái tử, ông đã dâng lễ vật lên các vị thần vào ngày 16 tháng 6 bằng 16 đồng tiền Jiading Tongbao của thời nhà Tống, và tục lệ này vẫn tiếp tục ngay cả sau khi ông lên ngôi. Đồng xu Jiading Tsūhō này là một loại tiền tệ phổ biến, đặc biệt là trong giới samurai, vì các từ “ka” (tốt) và “tsu” (tốt) liên quan đến “chiến thắng”. Trong thời kỳ Muromachi, khi mọi người chơi Yangkyu (một trò chơi bắn vào mục tiêu bằng cung nhỏ làm bằng cây liễu) để giải nhiệt, theo phong tục, người thua cuộc sẽ phải mời người thắng một bữa ăn trị giá bằng đồng xu Kadei Tsuho 16, như một tập tục may mắn. Đến thời Azuchi–Momoyama và Edo, lễ “Kashō no Iwai” được tổ chức cực kỳ long trọng. Trong lâu đài Edo, vào ngày 16 tháng 6 diễn ra nghi lễ gọi là “Kashō Chōdai”. Hàng vạn chiếc bánh kẹo (có khi lên tới 20.000 chiếc) được bày biện trang trọng trong đại sảnh, sau đó được ban tặng cho các đại danh, võ sĩ và quan lại cấp cao. Những bức tranh mô tả thời đó cho thấy cảnh người ta đặt bánh kẹo lên lá thông trên khay gỗ trắng (hegi) và trang trọng dâng lên hoặc trao tay nhau, thể hiện nghi thức đầy cung kính và long trọng.

“Lễ Kashō no Iwai” trong đời sống dân gian Edo

Đến thời Edo, “Kashō no Iwai” cũng lan rộng trong giới bình dân. Người dân thường gọi lễ này là “Kajōgui”– nghĩa là “ăn mừng Kashō” – với tập tục dâng 16 chiếc bánh hoặc 16 đồng tiền để mua bánh, rồi ăn bánh mochi hoặc kẹo nhằm xua đuổi dịch bệnh. Trong tác phẩm “Kōshoku Nidai Otoko’’ ở phần mở đầu, có đoạn mô tả một người đàn ông ở cửa hàng quạt giấy (ōgiya) mượn cớ ngày Kajōgui để mua 16 loại bánh kẹo khác nhau rồi mang tặng cho kỹ nữ, cho thấy lễ này đã trở thành một dịp vui chơi mang tính xã hội. Có vẻ như “Kajokui” cũng được công chúng biết đến rộng rãi và thậm chí còn xuất hiện trong thơ haiku. Tôi tự hỏi liệu đêm nay mặt trăng có thưởng thức đồ ngọt của Kasho không. Đây là thời điểm tuyệt vời khi mọi thứ đều rẻ và bánh Kasho mochi thì ngon.

Đồ ngọt Nhật Bản cũng được phục vụ tại đền thờ

Thật không may, tục lệ “Kasho no Iwai” dần lỗi thời sau thời Minh Trị, nhưng một số truyền thống vẫn còn được lưu giữ như những sự kiện tại đền thờ cho đến ngày nay. Tại Lễ hội Sanno, một trong ba lễ hội lớn của Nhật Bản, được tổ chức tại Đền Hie ở Akasaka, Tokyo, vào ngày 16 tháng 6, người ta thường dâng lên những món đồ ngọt và điệu múa Nhật Bản tuyệt đẹp làm lễ vật. Tại Đền Minh Trị, vào những ngày lễ gần ngày này, người ta thường phục vụ các loại bánh kẹo Nhật Bản như bánh nerikiri do các nghệ nhân làm tại chỗ. Cửa hàng bánh kẹo Nhật Bản gần nhà bạn cũng có thể có những món ngọt đặc biệt cho ngày này. Sao không thử thưởng thức những món ngọt Nhật Bản thơm ngon để thư giãn đầu óc trong mùa mưa hoặc cầu mong sức khỏe tốt trước khi mùa hè nóng nực đến nhỉ.