SỰ KHÁC NHAU GIỮA PHIÊN DỊCH VÀ BIÊN DỊCH

Mặc dù phiên dịch và biên dịch có điểm chung là “nghề nghiệp” liên quan đến ngôn ngữ nhưng thực chất chúng hoàn toàn khác nhau. Bài viết này đưa ra lời giải thích dễ hiểu về nội dung công việc thường bị nhầm lẫn, các kỹ năng cần thiết và các yếu tố quan trọng liên quan đến phát triển nghề nghiệp.

1. Giải thích sự khác biệt giữa phiên dịch và biên dịch

Đầu tiên chúng ta cùng tìm hiểu kỹ hơn về nội dung công việc và phong cách làm việc.

1.1 Công việc của phiên dịch viên là gì?

Công việc của phiên dịch viên là giúp những người nói các ngôn ngữ khác nhau giao tiếp bằng cách dịch những gì người kia nói sang ngôn ngữ mà người nghe mong muốn. Sự khác biệt chính so với bản dịch là nó mang yếu tố lời nói khi dịch . Có rất nhiều cơ hội để phiên dịch, bao gồm phiên dịch kinh doanh như các cuộc họp và đàm phán kinh doanh, phiên dịch tại các sự kiện lớn như hội nghị và hội nghị quốc tế, hội nghị học thuật và hội nghị chuyên đề, phiên dịch du lịch cho khách du lịch, phiên dịch tòa án và phiên dịch y tế.

1.2 Về phương pháp phiên dịch

Có ba loại phiên dịch chính: phiên dịch song song, phiên dịch nối tiếp và phiên dịch thầm. Điểm chung của tất cả các phương pháp là việc tạo ra một môi trường mà người cần dịch có thể được nghe và hiểu rõ ràng là một yếu tố để đạt được hiệu suất tốt.

– Phiên dịch song song:”Nghe” và “dịch” được thực hiện gần như đồng thời. Công việc đòi hỏi sự tập trung cao độ, cứ khoảng 15 phút lại có nhiều người thay nhau dịch, tùy theo giờ làm việc. Ngoài ra, bằng cách sử dụng thiết bị phù hợp, có thể cung cấp âm thanh phiên dịch ổn định.

– Giải thích nối tiếp: Dịch từng phần phát biểu của diễn giả. Vì người nói và người phiên dịch thay phiên nhau nói, lời phát biểu của người nói → diễn giải → lời phát biểu của người nói → người phiên dịch nên thời gian nói dài gần gấp đôi nội dung của một cuộc trò chuyện đơn ngữ.

– Dịch thầm: dịch thầm bên cạnh 1-2 người cần phiên dịch. Hoặc có thể phiên dịch cho nhiều người bằng thiết bị đơn giản. Điều này thuộc loại phiên dịch đồng thời và người dịch sẽ làm xuyên suốt chương trình.

1.3 Phiên dịch viên làm việc như thế nào?

Ba khía cạnh chính trong cách làm việc của phiên dịch viên:

– Làm tự do: Hầu hết mọi người làm dịch giả tự do. Có nhiều người đăng ký vào các công ty cung cấp nhân sự tạm thời như JCS và nhận việc làm, hoặc tự điều hành công việc của mình. Khi bạn tích lũy được kinh nghiệm và trải nghiệm trong nhiều lĩnh vực khác nhau như CNTT, chăm sóc y tế, tài chính, bạn sẽ có nhiều cơ hội được giới thiệu các dự án mới. Có những trường hợp tính cách và khí chất của bạn ảnh hưởng đến đánh giá của khách hàng, vì vậy điều quan trọng là bạn phải cẩn thận về ngoại hình và cách cư xử. Khi bạn bắt đầu xử lý các dự án trong các lĩnh vực khác nhau hàng ngày, bạn sẽ cần tự mình chuẩn bị trước và lập kế hoạch.

– Phiên dịch viên nội bộ: Hãy tham gia vào một công ty đang tuyển dụng phiên dịch viên và tích lũy kinh nghiệm thực tế với vai trò phiên dịch viên. Có nhiều loại công việc khác nhau như nhân viên toàn thời gian, nhân viên hợp đồng và công việc thuê ngoài. Các công ty cần phiên dịch viên hàng ngày có thể thuê phiên dịch viên “toàn thời gian” để giảm chi phí. Tùy thuộc vào công ty, có thể có nhiều nhiệm vụ công việc khác nhau, chẳng hạn như tham gia các sự kiện hoặc hỗ trợ nhân viên trong các chuyến công tác. Có rất nhiều phiên dịch viên tích lũy kinh nghiệm làm phiên dịch nội bộ để trau dồi kỹ năng và sau đó chuyển sang làm công việc tự do.

– Hướng dẫn phiên dịch viên: Đây là công việc điển hình để làm việc như một Phiên dịch viên hướng dẫn du lịch, hay còn gọi là hướng dẫn viên. Công việc là hướng dẫn người nước ngoài đi khắp Nhật Bản và giới thiệu cho họ về văn hóa, truyền thống, lối sống, v.v. bằng tiếng nước ngoài. Mặc dù nó thường bị nhầm lẫn với một phiên dịch viên thông thường, nhưng nó khác với các phiên dịch viên khác ở chỗ nó đòi hỏi bạn phải tự mình suy nghĩ về những gì cần nói. Vì bạn cũng cần đảm nhận vai trò hướng dẫn viên du lịch nên bạn sẽ được trải nghiệm những nhiệm vụ quan trọng như ký hợp đồng với một công ty du lịch.

1.4 Công việc của một Biên dịch viên là gì?

Công việc chính của người dịch là dịch tài liệu và video từ một ngôn ngữ cụ thể sang một ngôn ngữ khác. Không giống như dịch bằng lời nói, bản dịch được đánh giá bằng trực quan nên những lỗi nhỏ và dịch sai sẽ bị không được chấp nhận. Vì vậy, có một đặc điểm là yêu cầu tính chính xác cao hơn cả phiên dịch viên. Một điểm khác biệt nữa là ngày làm việc được cố định.

Dịch thuật có thể được chia thành ba loại:

– Dịch thuật doanh nghiệp (dịch thực tế): Dịch các tài liệu kỹ thuật, hợp đồng, tài liệu liên quan đến bằng sáng chế, v.v. do các công ty và cơ quan chính phủ tạo ra. Dịch thuật doanh nghiệp chiếm 90% thị trường dịch thuật và là lĩnh vực có nhiều cơ hội việc làm nhất. Vì vậy cần có khả năng dịch các thuật ngữ chuyên ngành.

– Dịch xuất bản (dịch văn học): Công việc này liên quan đến việc dịch các ấn phẩm như tiểu thuyết, tác phẩm, tạp chí và sách dành cho trẻ em. Tác phẩm văn học đòi hỏi khả năng đọc và diễn đạt đúng ý đồ của tác giả.

– Dịch video: Dịch lời thoại của các video như phim điện ảnh, phim truyền hình và phim tài liệu, đồng thời tạo lời thuyết minh và phụ đề lồng tiếng.Khi dịch vừa đọc kịch bản, vừa xem video để thoại khớp với hình. Khi tạo đoạn hội thoại để lồng tiếng, cần dịch nó thành những từ dễ hiểu, còn khi tạo phụ đề, nên sử dụng những từ có thể hiểu được ngay lập tức.

Khi làm freelancer, bạn có thể làm việc tại nhà, quán cà phê, không gian làm việc chung, v.v. bất cứ đâu cũng được. Vì vậy, bạn có thể điều chỉnh địa điểm và lịch làm việc theo ý mình nhưng cần linh hoạt và thuận tiện nhất.

2. Phiên dịch và biên dịch cần những kỹ năng gì?

Cả hai công việc đều sử dụng kỹ năng ngôn ngữ, nhưng bạn có thể kiếm được ngay công việc phiên dịch hoặc biên dịch viên nếu bạn có kỹ năng ngôn ngữ không? Thực ra đây không phải là một công việc dễ dàng. Một số người cho rằng biết song ngữ là một lợi thế nếu bạn dịch trên đất nước của mình, nhưng có rất nhiều chuyên gia đang hoạt động tích cực trong công việc biên phiên dịch thông qua các hoạt động ở Nhật Bản chứ không phải ở nước ngoài. Đây không phải là loại công việc mà bạn có thể đạt được kết quả chỉ bằng cách “thông thạo ngôn ngữ”. Vậy cần có những loại khả năng nào?

2.1 Những kỹ năng cần có của phiên dịch viên

Hiểu, diễn đạt: Đương nhiên, kỹ năng tiếng Nhật được yêu cầu nhiều như kỹ năng ngoại ngữ. Khả năng diễn giải ngay lập tức những gì người khác đang nói, hiểu ý chính và dịch nó sang ngôn ngữ khác. Phương pháp diễn đạt thay đổi tùy theo hoàn cảnh, vị trí của người đối thoại và cần truyền đạt được ý định của người nói để tránh hiểu lầm. Đặc biệt trong tiếng Nhật, nhiều người nói không rõ chủ đề không phải là hiếm nên khả năng hiểu và diễn đạt cao là chìa khóa để thực hiện.

Kỹ năng giao tiếp, kỹ năng phán đoán: Tại các cuộc họp, sự kiện cần phiên dịch, những rắc rối không mong muốn có thể xảy ra. Cần phải chuẩn bị cho nhiều tình huống khác nhau, chẳng hạn như sự chậm trễ khi người nước ngoài đến, thay đổi chương trình đột ngột do lỗi mạng và việc nói tiếng Anh bất ngờ của những người nói tiếng Nhật thông thạo tiếng Anh. Người dịch cần sự linh hoạt để ứng phó phù hợp với những tình huống này.

Khả năng thu thập thông tin, khả năng nghiên cứu: Đây là một kỹ năng cần thiết và cơ bản để duy trì chất lượng phiên dịch. Khi đã nhận lời làm việc, bạn sẽ cần phải chuẩn bị kỹ càng trước khi bắt tay vào công việc thực tế. Tất nhiên, hãy đọc trước tài liệu cuộc họp, hãy chú ý đến những thứ như kiến thức chuyên ngành và tình huống bất ngờ, để bạn có thể theo kịp một diễn giả đột nhiên đưa ra nhận xét hài hước hoặc bắt đầu nói về điều gì đó bất ngờ. Điều này yêu cầu phản ứng linh hoạt.

2.2 Kỹ năng cần thiết của Biên dịch viên

Đọc hiểu: Vì là một dịch giả chuyên xử lý tài liệu nên khả năng đọc văn bản gốc là quan trọng nhất. Ví dụ: giả sử có “yếu tố thô” trong văn bản gốc cần dịch. Không có gì lạ khi một chủ đề hoặc đối tượng bị lược bỏ hoặc nội dung dịch khó hiểu nếu không có kiến thức nền tảng hoặc chuyên ngành. Vì vậy, cần có khả năng hiểu chính xác mục đích, ý chính của văn bản và dịch bằng cách diễn đạt phù hợp.

Khả năng thu thập thông tin, khả năng nghiên cứu: Đây là một kỹ năng cần thiết đối với biên dịch viên cũng như phiên dịch viên. Ngoài việc sử dụng các từ điển khác nhau tùy theo mục đích và lĩnh vực, bạn có thể tích lũy những kiến thức cần thiết bằng cách theo dõi những thông tin, xu hướng mới nhất trong từng ngành mỗi ngày. Nếu bạn có deadline ngắn, bạn sẽ không có thời gian để từ từ thu thập thông tin nên kiến thức nền tảng bạn tích lũy hàng ngày sẽ quyết định chất lượng bài viết của bạn.

Tự chủ: Công việc dịch thuật là công việc ổn định và tự chủ. Để đạt được hiệu suất tối đa, kỹ năng quản lý lịch trình là rất quan trọng. Dành thời gian để cải thiện kỹ năng thu thập thông tin được đề cập ở trên cũng là một trong các hoạt động cần có trong lịch trình. Nó đòi hỏi phải học tập và rèn luyện hàng ngày nên có thể nói đó là một kỹ năng khó phát triển trong thời gian ngắn.

3. Cơ hội nghề nghiệp

Vậy để trở thành phiên dịch viên, biên dịch viên bạn phải làm gì? Ví dụ: nếu bạn tìm kiếm từ khóa “việc làm phiên dịch viên” hoặc “việc làm phiên dịch viên” trên công cụ tìm kiếm như Google hay Facebook, sẽ hiển thị hơn 100 thông tin việc làm nhưng hầu hết đều yêu cầu “3 năm kinh nghiệm trở lên”.

Vì vậy, trước tiên bạn nên tìm kiếm các yêu cầu tuyển dụng là “không yêu cầu kinh nghiệm”. Bạn nên tích lũy kinh nghiệm làm Phiên dịch viên/biên dịch viên thực tập. Đó là một con đường tốt để trau dồi sự nghiệp của bạn với tư cách là người làm việc cho công ty và sau đó chuyển sang làm việc tự do.

Về bằng cấp liên quan đến ngôn ngữ, thực tế sẽ có hướng dẫn tuyển dụng không yêu cầu “bằng cấp bắt buộc” liên quan đến ngôn ngữ. Cũng có những trường hợp yêu cầu phải có trình độ học vấn và bằng ngôn ngữ từ các trường dạy nghề chuyên về ngôn ngữ hoặc trung tâm ngoại ngữ. Nhưng điều quan trọng là “kinh nghiệm/thành tích” và “tính cách” như đã đề cập ở trên. Ngoài ra, cần lưu ý rằng việc giới thiệu bản thân với tư cách cá nhân sẽ không hiệu quả trừ khi bạn có mối quan hệ, vì vậy, nên đăng ký với một trung tâm trung gian và yêu cầu họ sắp xếp công việc cho bạn.