VĂN HÓA “ITADAKIMASU” VÀ “GOCHISOUSAMA DESHITA” KHI ĂN UỐNG

Item: Văn hóa
Rating: 5
Author: Mai Le Thi

Nhật Bản không chỉ nổi tiếng với nền ẩm thực tinh tế mà còn với những phép tắc, nghi thức ăn uống đặc trưng. Trong đó, hai câu nói “Itadakimasu” trước khi ăn và “Gochisousama deshita” sau khi ăn đã trở thành nét văn hóa quan trọng, thể hiện lòng biết ơn và sự trân trọng đối với bữa ăn. Đây không chỉ là một lời nói đơn thuần, mà còn phản ánh triết lý sống của người Nhật.

Vậy tại sao người Nhật lại duy trì thói quen này, và ý nghĩa thực sự của chúng là gì?

1. Ý nghĩa của "Itadakimasu"

“Itadakimasu” (いただきます) là câu nói mà người Nhật thốt lên trước khi bắt đầu bữa ăn. Nếu dịch theo nghĩa đen, “Itadakimasu” có nghĩa là “Tôi xin nhận”, nhưng ý nghĩa thực sự của nó còn sâu sắc hơn nhiều.

1.1. Biểu hiện lòng biết ơn

Người Nhật sử dụng câu “Itadakimasu” để bày tỏ sự biết ơn đối với:

Những sinh vật đã trở thành nguồn thực phẩm (cá, thịt, rau củ, ngũ cốc…).

Người nông dân, ngư dân, người sản xuất thực phẩm đã vất vả tạo ra nguyên liệu.

Đầu bếp hoặc người chuẩn bị bữa ăn.

Người đã dọn sẵn đồ ăn cho mình, bao gồm cả cha mẹ, bạn bè, nhân viên phục vụ…

Ví dụ: Khi một học sinh Nhật Bản ăn trưa tại trường, các em sẽ chắp tay và nói “Itadakimasu” trước khi ăn, thể hiện sự trân trọng đối với thực phẩm và những người đã đóng góp vào bữa ăn.

1.2. Nguồn gốc của "Itadakimasu"

Từ “Itadaku” (いただく) trong tiếng Nhật là một cách nói khiêm tốn của động từ “nhận” (もらう – morau). Trong Phật giáo, câu nói này cũng mang ý nghĩa sâu sắc về sự tôn trọng và biết ơn đối với mọi nguồn sống.

Từ nhỏ, trẻ em Nhật Bản đã được dạy rằng khi ăn, chúng ta đang nhận lấy sinh mệnh của một loài khác, dù đó là động vật hay thực vật. Vì vậy, “Itadakimasu” cũng thể hiện sự kính trọng với thiên nhiên và sự hy sinh của các sinh vật để duy trì sự sống của con người.

2. "Gochisousama" – Lời cảm ơn sau bữa ăn

Sau khi kết thúc bữa ăn, người Nhật sẽ nói “Gochisousama ” (ごちそうさまでした), mang ý nghĩa “Cảm ơn vì bữa ăn ngon”. Tuy nhiên, ý nghĩa của câu nói này cũng rất đặc biệt.

2.1. Nguồn gốc của "Gochisousama"

Cụm từ “Gochisou” (ごちそう) trong quá khứ mang ý nghĩa “sự chạy đôn chạy đáo để chuẩn bị thức ăn”. Ngày xưa, khi việc kiếm thực phẩm không dễ dàng như hiện nay, những người chuẩn bị bữa ăn phải vất vả tìm kiếm nguyên liệu, chế biến kỹ lưỡng để làm nên một bữa cơm đầy đủ. Vì thế, khi nói “Gochisousama deshita”, người Nhật muốn thể hiện lòng biết ơn đối với công sức đó.

2.2. Ứng dụng trong đời sống

Trong các nhà hàng Nhật, sau khi dùng bữa, khách hàng thường nói “Gochisousama deshita” với nhân viên phục vụ hoặc đầu bếp để thể hiện sự cảm kích. Đây không chỉ là phép lịch sự mà còn tạo không khí thân thiện giữa thực khách và người phục vụ.

Ví dụ: Khi rời khỏi một quán ramen, một người Nhật có thể cúi nhẹ đầu và nói “Gochisousama deshita” với đầu bếp, thể hiện sự trân trọng với công sức nấu nướng.

3. Văn hóa ăn uống và triết lý sống của người Nhật

Thói quen nói “Itadakimasu” và “Gochisousama” không chỉ là một nghi thức, mà còn phản ánh tinh thần tôn trọng và tiết kiệm của người Nhật.

3.1. Không bỏ phí thức ăn

Người Nhật được dạy rằng để nói “Itadakimasu” một cách đúng nghĩa, họ cần ăn hết phần ăn của mình, không lãng phí thức ăn. Họ quan niệm rằng nếu bỏ phí đồ ăn, điều đó có nghĩa là không trân trọng công sức của những người đã tạo ra thực phẩm.

3.2. Chú trọng cách ăn uống lịch sự

Ngoài việc nói hai câu này, người Nhật còn có nhiều quy tắc trên bàn ăn, như:

Không nói chuyện ồn ào khi ăn.

Không gõ đũa vào bát hoặc cắm đũa vào cơm (vì giống với nghi thức cúng người đã khuất).

Không để thức ăn rơi vãi ra bàn.

Những quy tắc này giúp bữa ăn trở thành một trải nghiệm văn minh và thể hiện sự tôn trọng với những người xung quanh.

4. Ảnh hưởng của văn hóa này đối với du khách nước ngoài

Với du khách nước ngoài, việc thích nghi với văn hóa ăn uống Nhật Bản có thể là một trải nghiệm mới mẻ. Ban đầu, nhiều người không quen với việc chắp tay và nói “Itadakimasu” trước khi ăn, nhưng sau khi hiểu được ý nghĩa của nó, họ dần cảm thấy đây là một thói quen tốt.

Bên cạnh đó, nhiều du khách cũng học theo phong cách nói “Gochisousama deshita” sau bữa ăn, khiến các đầu bếp hoặc nhân viên phục vụ rất vui. Điều này thể hiện sự tôn trọng văn hóa địa phương và giúp tạo ấn tượng tốt đẹp khi du lịch Nhật Bản.”Itadakimasu” và “Gochisousama deshita” không chỉ là những lời nói đơn thuần mà còn phản ánh tinh thần biết ơn và tôn trọng trong văn hóa Nhật Bản. Thói quen này giúp người Nhật duy trì sự khiêm nhường, lễ nghĩa và gắn kết hơn với thiên nhiên, con người xung quanh.

Dù bạn là người Nhật hay du khách quốc tế, khi đến Nhật Bản, hãy thử áp dụng thói quen này. Chỉ với một câu nói nhỏ, bạn có thể hiểu hơn

về triết lý sống của người Nhật và góp phần tạo nên một môi trường ăn uống văn minh, lịch sự.