Tôi từng nghe câu chuyện về việc du khách nước ngoài ngạc nhiên khi đến công viên Nara và nói: “Đến cả hươu ở Nhật cũng cúi chào sao!”. Hươu ở công viên Nara nổi tiếng là biết cúi chào. Mặc dù chưa rõ chúng thực sự nghĩ gì, nhưng bản thân tôi từ nhỏ đã luôn nghĩ rằng, chúng cúi đầu chỉ vì “muốn ăn cái bánh quy hươu mà bạn đang cầm thôi!”.
Vậy thì tại sao hươu ở Nara lại cúi chào? Không, câu hỏi đúng hơn là: tại sao du khách nước ngoài lại ngạc nhiên đến mức nói “đến cả hươu ở Nhật cũng cúi chào”? Có lẽ là bởi vì họ có ấn tượng rằng “người Nhật rất lễ phép”. Vậy thì, với tư cách là người Nhật – những người mang hình ảnh ấy – liệu chúng ta hiểu bao nhiêu về “cúi chào”? Hãy cùng suy nghĩ về nguồn gốc và ý nghĩa của hành động cúi đầu này.
1. Khi nào người Nhật cúi chào? Ý nghĩa là gì?
Bạn cúi chào khi nào?
– Khi chào hỏi
– Khi cảm ơn
– Khi xin lỗi
– Khi nhờ vả
– Khi viếng thăm đền chùa
Vậy là hành động này được sử dụng trong rất nhiều hoàn cảnh hàng ngày.
Nếu suy nghĩ kỹ hơn, ta sẽ thấy mình thậm chí còn cúi đầu khi không có ai trước mặt – ví dụ như khi nói chuyện qua điện thoại hoặc khi gửi email với nội dung nhờ vả, ta cũng cúi đầu và nhấn nút gửi như thể đang nói lời “Làm ơn…”. Những hành động đó diễn ra một cách vô thức.
Nếu suy nghĩ kỹ hơn, ta sẽ thấy mình thậm chí còn cúi đầu khi không có ai trước mặt – ví dụ như khi nói chuyện qua điện thoại hoặc khi gửi email với nội dung nhờ vả, ta cũng cúi đầu và nhấn nút gửi như thể đang nói lời “Làm ơn…”. Những hành động đó diễn ra một cách vô thức.
Người ta cho rằng, ý nghĩa ban đầu của cúi chào là để thể hiện rằng “tôi không có ý xấu với bạn, việc cúi đầu cho thấy tôi đang ở trạng thái không phòng bị”.
Ngày nay, hơn là việc thể hiện không có ý xấu hay không phòng bị, cúi đầu được hiểu là hành động thể hiện sự tôn trọng, biết ơn, hoặc xin lỗi đối với người khác.
2. Cúi chào bắt đầu từ khi nào?
Người ta cho rằng cúi chào bắt đầu từ thời Asuka đến thời Nara, khi Nhật Bản tiếp nhận lễ nghi (lập lễ – cúi khi đứng) từ Trung Quốc. Trước đó, hình thức cúi chào phổ biến là dogeza (quỳ xuống, cúi đầu sát đất).
Gần đây, tôi bắt đầu học lại lịch sử Nhật Bản và nhớ rằng trong bản gốc và bản hiện đại của cuốn “Ngụy chí – Người Wa”, có viết rằng:
“Khi người tầng lớp thấp gặp người quyền quý trên đường, họ sẽ quỳ xuống và chạm hai tay xuống đất để thể hiện sự kính trọng.”
Điều này giống với hình thức dogeza ngày nay, cho thấy người xưa cũng có thói quen cúi đầu trước người có địa vị cao.
Hình thức lập lễ (cúi khi đứng) như ngày nay được cho là bắt nguồn từ Thiên hoàng Tenmu (thế kỷ thứ 7). Ông đã ra lệnh cấm hình thức lễ nghi phải quỳ xuống và chạm tay vào đất, thay vào đó là cúi chào khi đứng – lập lễ. Thiên hoàng Tenmu được cho là người đã thiết lập luật lệ cho quốc gia mới, đồng thời cũng biến Nhật Bản thành quốc gia của lập lễ.
3. Các loại cúi chào
Thói quen cúi chào không chỉ có ở Nhật mà còn ở các nước châu Á như Trung Quốc, Hàn Quốc, thậm chí ở phương Tây. Tuy nhiên, sự khác biệt là ở châu Á, cúi chào được sử dụng thường xuyên, còn ở phương Tây, nó chỉ được sử dụng trong các nghi lễ.
Tuy vậy, chỉ riêng Nhật Bản mới có sự đa dạng về từ ngữ và hình thức cúi chào, cũng như sử dụng chúng linh hoạt tùy theo hoàn cảnh.
Có ba loại cúi chào cơ bản:
– 会釈 (eshaku): Cúi nhẹ khoảng 15 độ, dùng khi chào hỏi thông thường như sáng hoặc chiều.
– 敬礼 (keirei): Cúi khoảng 30 độ, dùng khi chào người trên hoặc khách hàng.
– 最敬礼 (saikeirei): Cúi sâu khoảng 45 độ, dùng khi thể hiện lòng biết ơn sâu sắc, xin lỗi chân thành, hoặc trước người rất có địa vị.
Ngoài ba loại trên, cũng có nhiều kiểu cúi chào khác nhau tùy thuộc vào nghề nghiệp và hoàn cảnh.
Công ty TNHH Giáo dục và Dịch thuật IFK
Chuyên cung cấp các dịch vụ sau:
Dịch vụ biên phiên dịch tiếng Nhật, Anh, Việt
Dịch vụ tư vấn du học Nhật Bản
Chương trình internship tại Nhật Bản cho trường liên kết
Email: info@translationifk.com
Hotline: 0282.247.7755/035.297.7755
Website: https://translationifk.com
Facebook: Dịch Thuật Tiếng Nhật IFK
