MỘT TRONG NHỮNG TỪ KHÓ DỊCH

Để đơn giản vấn đề hơn, chúng ta sẽ cùng đặt câu hỏi: “Bạn xưng hô với người bạn đang nói chuyện cùng như thế nào?”. Trong nhiều nền văn hóa có những mức trang trọng khác nhau với các đối tượng khác nhau, như bạn thân, người cao tuổi, sếp, một người lạ …

Lấy ví dụ về cách xưng hô của người Việt Nam, với bạn thân chúng ta có các đại từ phù hợp và được chấp nhận để gọi nhau như “bạn, cậu, mày”, với người cao tuổi chúng ta gọi họ “cô, chú, ông, bà” để thể hiện sự tôn trọng và lễ phép, với sếp lại càng phải chú ý đến tuổi tác của cả bản thân và sếp để chọn cách gọi như “anh, chị, cô, chú, …” hoặc chỉ cần “sếp”, đơn giản nhưng không mất đi sự trang trọng.

Tiếp đến hãy xem qua các đại từ xưng hô trong tiếng Pháp, người Pháp dùng “tu” để nói chuyện với bạn mình trong trường, nhưng sẽ sử dụng “vous” khi xưng hô với giáo viên.

Thậm chí tiếng Anh trước kia cũng có các đại từ xưng hô khác biệt. Bạn có thể bắt gặp từ cổ “thou” trong các tác phẩm văn học Anh được dùng làm đại từ thân mật, còn “you” mà ta dùng ngày nay lại chỉ sự trang trọng và lịch sự thời xưa. Tuy nhiên từ “thou” dần được dùng hơn trong giao tiếp do người Anh quyết định họ cần lịch sự trong mọi lúc, và vì thế “you” trở thành đại từ xưng hô chính.

Qua đó ta thấy trong rất nhiều ngôn ngữ, đại từ phản ánh những sự khác biệt về các mối quan hệ rất rõ ràng, nhưng với tiếng Anh, chúng ta chỉ cần dùng “you” với cao độ khác nhau trong lời nói và thái độ để biểu đạt mức trang trọng với các mối quan hệ. Đây là một trong những nguyên nhân chính khiến “you” trở thành vấn đề khó khăn khi không có ngữ cảnh cụ thể.

Tuy khá cực đoan nhưng trên thực tế đã từng có một sự việc thảm khốc ở thế kỉ 18, học giả Vương Hạ Hầu đã bị xử tử cùng với gia đình ông do sử dụng từ “you” khi nhắc đến Hoàng Đế theo một cách quá thân mật.