Giữa biên dịch và phiên dịch thì bạn phù hợp với hình thức nào?

Item: Giữa biên dịch và phiên dịch thì bạn phù hợp với hình thức nào?
Rating: 5
Author: Anh Nguyen

Bạn là một người thích bẻ chữ? Hay thiên về giao tiếp? Biết được thế mạnh và nhược điểm của bản thân sẽ giúp bạn từ đó phát triển trong công việc dịch thuật, cũng như cải thiện để hoàn thiện hơn.

Nếu bạn chọn biên dịch

Nghĩa là bạn sẽ làm việc với con chữ, giấy tờ và các file văn bản. Việc biên dịch cũng cho phép bạn sử dụng những công cụ hỗ trợ như phần mềm dịch thuật, từ điển hay tài liệu tham khảo. Dĩ nhiên đổi lại, yêu cầu về bài dịch cũng có phần khắt khe hơn, không có nhiều sự du di cho các lỗi thông thường, và chất lượng bài dịch cũng được kỳ vọng nhiều hơn.

Nghĩa là bạn có nhiều thời gian hơn. Không như phiên dịch phải làm trực tiếp, các hình thức làm việc của biên dịch thường mang tính “gián tiếp”, nghĩa là bạn không trực tiếp làm việc với khách hàng, mà thông qua sản phẩm và yêu cầu. Điều này cho phép bạn có nhiều không gian cá nhân để làm việc. Tuy nhiên, nói là nhiều thời gian và không gian không đồng nghĩa công việc dịch sẽ nhàn hơn, thay vào đó, khách hàng sẽ thường đưa thêm nhiều yêu cầu để kết quả như như ý họ, chưa kể là feedback sau nhiều lần xem bài dịch. Biên dịch đòi hỏi bạn phải có được kỹ năng quản lý thời gian và sắp xếp công việc, sẽ chẳng ai muốn xử lý vài văn bản mấy nghìn chữ vào cuối tuần đâu.

Biên dịch yêu cầu bạn có khả năng đọc viết tốt, và tốt ở cả 2 ngôn ngữ. Do đó, việc trau dồi kiến thức và thực hành thường xuyên là mấu chốt để giữ cho bạn ngày càng tốt hơn. Một biên dịch viên cũng cần phải biết lắng nghe và cảm thụ từ phía khách hàng và cả từ văn bản. Cảm thụ ở đây nghĩa là bạn phải tìm ra được không khí và giọng đọc của văn bản. Nếu đó là một cuốn sách nặng về tâm lý, bạn phải truyền tải thế nào? Hay nếu đây là một bài nghiên cứu, bạn sẽ phải dùng từ sao cho đúng? Nhưng đừng vội xem đây là điểm yếu của biên dịch, người dịch giỏi sẽ biết phải đối mặt và xử lý những điều này. Một khi học được cách giải quyết vấn đề, bạn cũng sẽ giỏi hơn

Nếu bạn chọn phiên dịch

Nghĩa là bạn sẽ làm việc và tiếp xúc trực tiếp với con người. Dù ở hình thức dịch đuổi, dịch song song hay bất kỳ kiểu nào khác, công việc của bạn vẫn là cầu nối giữa 2 (nhóm) người trong quá trình giao tiếp và trao đổi thông tin. Bạn có thể có nhiều mối quan hệ hơn từ đây, nhưng cũng vì gặp được đa dạng loại người, một áp lực vô hình mang tên khác biệt văn hóa – xã hội sẽ xuất hiện, và vấn đề là bạn phải xử lý nó ngay lập tức. Một phiên dịch viên cũng cần giữ cho mình một cái đầu lạnh, để truyền tải được hết nội dung cuộc nói chuyện, bất kể đó có là từ thô tục hay tiếng lóng. Bạn không được phép lược bỏ chúng, nhiệm vụ của bạn là truyền đạt nhưng không để mọi thứ vượt ra xa hơn.

Phiên dịch viên thường sẽ có thời gian để chuẩn bị trước những cuộc hẹn, đây là lúc kỹ năng thu thập và phân tích thông tin của bạn được phát huy. Không chỉ tìm hiểu trước về nội dung buổi phiên dịch, bạn còn phải để ý đến thói quen nói chuyện ngắt nghỉ của người nói, người nghe là nhóm người thế nào, những từ chuyên ngành nào sẽ được sử dụng. Và chính vì tính trực tiếp của công việc, việc phiên dịch sẽ có phần thoải mái hơn về mặt lỗi sai, ví dụ như bỏ sót thông tin phụ, chính tả,…

Nếu dịch biên dịch có thể linh hoạt thời gian và đôi khi còn là đa nhiệm, phiên dịch thiên về việc tập trung sâu. Bạn sẽ phải nói liên tục từ vài phút đến vài chục phút, tùy lúc mà sẽ được nghỉ ngơi hoặc thay ca, nhưng nhìn chung là khi đã bắt đầu, mọi tâm trí phải đổ dồn vào việc dịch thuật. Do đó, yếu tố sức khỏe sẽ cần được đề cao rất nhiều, không chỉ là tình trạng sức khỏe ngày hôm đó, mà còn là tinh thần ổn định để xử lý thông tin và giải quyết những vấn đề phát sinh. Sức khỏe chính là một trong những yếu tố ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự thành công của buổi phiên dịch.

Hoặc nếu bạn chọn cả hai

Đây sẽ là một lựa chọn lý tưởng để bạn có thể phát triển bản thân và công việc một cách toàn diện. Tuy nhiên, lựa chọn gấp đôi thì cơ hội gấp đôi và áp lực cũng gấp đôi.

Không chỉ giỏi về ngôn ngữ, bạn còn phải khéo về giao tiếp. Dù nội dung được giao là gì, bạn cũng không được phép để cho cảm xúc cá nhân chi phối. Không thiên vị, không phán xét và không trục lợi. Đây cũng là đạo đức nghề nghiệp mà bất cứ người làm nghề dịch nào cũng phải tuân theo, dù bạn là ai và chọn làm hình thức gì.

Về cơ bản, dịch thuật là một công việc sáng tạo trong khuôn khổ và linh hoạt trong thời gian hạn hẹp. Chính vì tính chất đặc thù đó mà người dịch phải biết sắp xếp công việc, định vị năng lực bản thân và cũng như một thái độ kiên trì thì mới có thể phát triển sự nghiệp. Trong con đường làm nghề này, ai mất đi sự sáng tạo, tính tò mò, khả năng linh hoạt và niềm yều nghề, người đó sẽ bị tuột lại phía sau.

Bài viết này không chỉ ra rằng bạn phải chọn cái nào và bỏ cái nào, sự lựa chọn là ở bạn. Chọn cái gì cũng được, nhưng phải quyết tâm và nghiêm túc với điều đó. Vì lẽ, dịch thuật là một chặng đường dài, đi càng nhiều thì càng vỡ ra.