KHÁI NIỆM VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA SỔ TAY HƯỚNG DẪN PHONG CÁCH DỊCH THUẬT

Item: Tầm quan trọng của sổ tay hướng dẫn phong cách dịch thuật
Rating: 5
Author: Nguyễn Thị Ánh Loan

Bạn có biết không, sổ tay hướng dẫn phong cách dịch đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình dịch thuật, nó giúp nâng cao tốc độ dịch và chất lượng bản dịch? Nếu không quy định một cách chi tiết các quy tắc trong dịch thuật thì nó sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng bản dịch. Thêm vào đó, nhờ có sổ tay hướng dẫn phong cách dịch thuật mà có thể giảm bớt việc chỉnh sửa bản dịch và làm cho tốc độ dịch cũng thay đổi. Dưới đây, chúng tôi xin giải thích cụ thể hơn về “Sổ tay hướng dẫn phong cách dịch thuật”

Dưới đây, chúng tôi xin giải thích cụ thể hơn về “Sổ tay hướng dẫn phong cách dịch thuật”

I. ĐỊNH NGHĨA VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA SỔ TAY HƯỚNG DẪN PHONG CÁCH DỊCH

Trong quá trình dịch, sổ tay hướng dẫn phong cách dịch thuật là một thứ không thể thiếu. Nếu chỉ có một dịch giả đảm nhận dịch một văn bản thì sổ tay hướng dẫn phong cách dịch thuật có thể sẽ không cần thiết.

Tuy nhiên, trong trường hợp lượng văn bản cần dịch quá lớn và cần nhiều dịch giả cùng đảm nhận,nếu mỗi dịch giả sử dụng cách diễn đạt tự do, dịch theo phong cách riêng của từng người thì bản dịch đó sẽ trở nên như thế nào? Nếu như vậy sẽ làm cho bản dịch bị rời rạc, không thống nhất về thể văn, cách sử dụng từ ngữ hay ngữ pháp chẳng hạn. Điều này làm giảm chất lượng bản dịch và cần phải chỉnh sửa nhiều, dẫn đến tốc độ dịch bị chậm trễ.

Chính vì vậy, một cuốn sổ quy định cách biểu thị ngôn ngữ khi dịch được gọi là sổ tay hướng dẫn phong cách dịch thuật. Nó có vai trò ngăn chặn các biến thể trong quá trình dịch thông qua việc thống nhất cách biểu thị từ ngữ. Tiêu biểu đó là sự thay đổi cách diễn đạt. Thay đổi cách diễn đạt có nghĩa là sử dụng cách biểu thị khác bằng từ đồng âm, từ đồng nghĩa,… Chẳng hạn, trong tiếng Nhật cùng một từ có nghĩa là “ khác ” nhưng lại có các cách biểu thị như 「他」và「ほか」hoặc “đàn violin” thì có cách biểu thị là「バイオリン」và 「ヴァイオリン」

Cần quyết định các quy tắc trước khi dịch như thể văn, cách sử dụng từ ngữ, cách biểu thị chữ viết,…Hơn nữa, có thể áp dụng các quy tắc riêng của từng ngành nghề hay yêu cầu của khách hàng. Nhờ có sổ tay hướng dẫn phong cách dịch thuật này mà có thể tập hợp đầy đủ các cách diễn đạt, biểu thị vào bản dịch và làm giảm bớt việc điều chỉnh. Nhờ vào đó, tốc độ dịch cũng tăng lên đáng kể.

II. SỔ TAY HƯỚNG DẪN PHONG CÁCH DỊCH SẼ BAO GỒM NHỮNG GÌ?

Hãy cùng xem thử trong sổ tay hướng dẫn phong cách dịch thuật được quy định cụ thể bởi những quy tắc như thế nào và một số quy tắc cơ bản được áp dụng trong dịch thuật đa ngành nghề.

1. Quy tắc về thể văn

Khi dịch cần phải thống nhất thể văn. Trường hợp bản dịch tiếng Nhật thì trước hết bạn cần tra cứu và quyết định xem nên sử dụng 「です・ます」hay「だ・である」, ngay cả khi bản dịch không phải là tiếng Nhật thì bạn cũng cần quyết định xem nên lựa chọn văn viết hay văn nói.

Cần thống nhất sắc thái của văn bản, nên làm cho sắc thái văn bản trở nên mềm mại hay trang trọng. Nếu là văn bản kinh doanh thì nên lựa chọn sắc thái trang trọng, còn các loại sách đọc, bài viết,… thì nên lựa chọn sắc thái mềm mại.

Ngoài ra nên quy định văn thể từ nhiều cách suy nghĩ như có nên viết dưới dạng liệt kê hay không? Nên kết thúc câu bằng danh từ hay cụm danh từ?

2. Quy tắc sử dụng từ ngữ

Quy tắc sử dụng từ ngữ thường được thể hiện trong bản dịch, cần thống nhất phong cách trước khi dịch.

Trường hợp nhiều từ có nghĩa giống nhau nhưng nếu không thống nhất thì sẽ phát sinh nhiều cách biểu thị khác nhau. Chẳng hạn, vì trong tiếng Nhật có sự khác nhau về *Okurigana như 「申し込み」và「申込み」nên bạn cần phải thống nhất sử dụng một từ.

* Okurigana (Kanji: 送り仮名, Kana: おくりがな) được hiểu là các ký tự đi kèm, là các hậu tố kana theo sau các ký tự kanji ở các từ trong văn viết tiếng Nhật. Trong văn viết hiện đại, okurigana hầu như luôn được viết bằng hiragana.

Nếu không thống nhất thì cách sử dụng từ ngữ trong toàn bộ văn bản sẽ trở nên rời rạc, khó đọc và khó hiểu được ý nghĩa.

3. Quy tắc biểu thị chữ viết

Cần phải quyết định các quy tắc biểu thị chữ viết. Chẳng hạn như cách biểu thị chữ số hay chữ Alphabet nên điều chỉnh khoảng cách giữa các chữ như thế nào thì phù hợp? nên sử dụng ký hiệu hay không? có được phép sử dụng dấu chấm than hay dấu chấm hỏi không?

Hơn nữa, cần phải quy định sẵn phong cách dịch mục lục, ví dụ trước mỗi đề mục nên sử dụng số hay ký hiệu.

4. Quy tắc riêng của khách hàng

Như đã đề cập ở trên, khi dịch thuật cần quyết định các quy tắc riêng về cách biểu thị chữ viết, cách sử dụng từ ngữ, văn thể theo ý khách hàng. Tùy vào khách hàng mà đôi khi sẽ có nhiều thuật ngữ chuyên ngành nên bạn cần quyết định các quy tắc như sử dụng từ ngữ như thế nào, biểu thị ra làm sao.

Ngoài ra, cũng có trường hợp phải đáp ứng nhu cầu của khách hàng như khách muốn làm cho thể văn trở nên bình dị hoặc ngược lại đối với văn bản kinh doanh thì muốn làm cho thể văn trở nên cứng nhắc tùy vào nội dung bản dịch được yêu cầu.

Do đó, khi quyết định các quy tắc cho sổ tay hướng dẫn phong cách dịch thuật, cần phải hiểu rõ mong muốn của khách hàng.