Omotenashi – Khi sự tinh tế trở thành chuẩn mực

Nếu trong đời sống thường nhật, Omotenashi thể hiện qua những hành động giản dị thì trong công việc và xã hội Nhật Bản, nó lại trở thành chuẩn mực ứng xử. Người Nhật luôn cố gắng mang đến cho đối phương cảm giác được tôn trọng, thoải mái, và đó chính là lý do vì sao môi trường làm việc ở Nhật thường được đánh giá là chuyên nghiệp và giàu tính nhân văn.

Cách chào hỏi – Lời mở đầu của Omotenashi

Ở Nhật, chào hỏi (aisatsu – 挨拶) không chỉ là phép lịch sự, mà còn là cách truyền tải Omotenashi trong công việc:

Cúi chào (ojigi – お辞儀):

Cúi 15°: Chào xã giao thông thường.
Cúi 30°: Dùng trong công việc, khi gặp đối tác hoặc khách hàng.
Cúi 45°: Chào trang trọng, thể hiện sự tôn trọng sâu sắc.

Ánh mắt và giọng nói: Người Nhật thường giữ giọng nhẹ nhàng, ánh mắt khiêm nhường, không quá trực diện để đối phương thấy thoải mái.

Chào tập thể: Trong các công ty, vào đầu và cuối ngày, nhân viên thường đồng loạt chào quản lý hoặc đồng nghiệp. Đây là một hình thức Omotenashi tập thể, tạo ra sự gắn kết và tôn trọng lẫn nhau.

Có thể nói, chào hỏi ở Nhật không chỉ là nghi thức, mà còn là “lời mời” vào một mối quan hệ dựa trên sự tôn trọng và chu đáo.

Trao danh thiếp – Nghệ thuật nhỏ của Omotenashi lớn

Trong văn hoá kinh doanh Nhật, danh thiếp (名刺 – meishi) là cánh cửa đầu tiên để xây dựng lòng tin. Cách trao nhận danh thiếp chính là biểu hiện rõ rệt của Omotenashi:

Trao bằng hai tay: Khi đưa danh thiếp, người Nhật dùng cả hai tay, hướng chữ về phía đối phương để người nhận có thể đọc dễ dàng.
Cúi chào kèm lời giới thiệu: Thường kèm theo một câu giới thiệu ngắn gọn về tên và chức vụ, thể hiện sự minh bạch và tôn trọng.
Nhận bằng hai tay, không cất ngay: Người Nhật sẽ nhìn danh thiếp trong vài giây, có thể lặp lại tên đối phương để xác nhận, rồi mới cất đi.
Không viết, không gập: Danh thiếp được coi như một phần của người chủ sở hữu, nên bất kỳ hành động bất kính nào cũng sẽ gây mất thiện cảm.

Trong từng cử chỉ nhỏ này, Omotenashi thể hiện ở sự coi trọng đối phương như một cá nhân duy nhất, chứ không đơn thuần là một “mối quan hệ làm ăn”.

Omotenashi nơi công sở và xã hội

Không chỉ trong giao tiếp công việc, Omotenashi còn thể hiện trong văn hoá công sở nói chung:

Okyakusama wa kamisama desu (お客様は神様です) – “Khách hàng là thượng đế” là câu nói nổi tiếng, phản ánh triết lý phục vụ tuyệt đối.
Horei (報連相 – báo cáo, liên lạc, thảo luận): Trong công ty Nhật, nhân viên luôn giữ liên lạc chặt chẽ với cấp trên và đồng nghiệp để đảm bảo không ai bị bỏ rơi thông tin. Đây cũng là một dạng Omotenashi nội bộ – tôn trọng sự phối hợp tập thể.
Tinh thần “đọc không khí” (空気を読む – kuuki wo yomu): Người Nhật thường tinh tế trong cách cư xử, biết khi nào nên nói, khi nào nên im lặng, để tạo sự thoải mái cho mọi người.

Omotenashi trong tổ chức sự kiện

Người Nhật nổi tiếng với khả năng tổ chức sự kiện chu đáo – từ hội nghị, buổi gặp mặt đến lễ khai trương. Omotenashi thể hiện rõ trong từng khâu chuẩn bị:

Lên kế hoạch tỉ mỉ: Mỗi chi tiết đều được tính toán kỹ – từ chỗ ngồi, ánh sáng, âm thanh cho đến thời gian nghỉ giải lao, đồ uống, quà tặng nhỏ cho khách.
Đúng giờ tuyệt đối: Sự kiện luôn bắt đầu và kết thúc đúng giờ, thể hiện sự tôn trọng thời gian của khách mời.
Dự phòng sự cố: Người Nhật thường chuẩn bị nhiều phương án dự phòng (backup plan) để khách không bị khó chịu nếu có trục trặc.
Chăm sóc khách hàng cá nhân: Nếu khách có nhu cầu đặc biệt (ăn chay, dị ứng thực phẩm…), ban tổ chức sẽ linh hoạt chuẩn bị giải pháp riêng.

Ở đây, Omotenashi chính là nghệ thuật dự đoán và đáp ứng nhu cầu của khách trước khi họ kịp nhận ra.

Bài học từ Omotenashi trong công việc & xã hội

Tôn trọng là cốt lõi: Dù là chào hỏi, trao danh thiếp hay tổ chức sự kiện, tất cả đều hướng đến việc tôn trọng người khác.
Chuẩn bị kỹ lưỡng = quan tâm chân thành: Khi bạn dự đoán nhu cầu của đối phương và chuẩn bị trước, bạn đã thực hành Omotenashi.
Omotenashi không chỉ dành cho khách hàng: Mà còn dành cho đồng nghiệp, cấp trên, cấp dưới – để tạo ra một môi trường làm việc hài hoà.

Omotenashi trong công việc và xã hội Nhật Bản chính là nghệ thuật giao tiếp dựa trên sự tinh tế, tôn trọng và chuẩn bị chu đáo. Từ cái cúi chào, tấm danh thiếp cho đến một sự kiện lớn – tất cả đều phản ánh triết lý: “Hãy làm cho người khác cảm thấy thoải mái và trân trọng từng khoảnh khắc.”

Và có lẽ, chính nhờ Omotenashi mà xã hội Nhật trở thành một trong những nơi làm việc và giao tiếp giàu tính chuyên nghiệp nhất thế giới.