Oseibo là một nét văn hóa như thế nào?

“Tôi muốn tặng quà oseibo cho cấp trên quan trọng hay người đã giúp đỡ mình!”
Tuy nhiên, chắc hẳn cũng có nhiều người đang băn khoăn vì không hiểu rõ ý nghĩa hay phép tắc khi tặng quà oseibo.

Ngoài ra, nếu người nhận đang sống ở một nơi xa khác với nơi mình đang sống, bạn có thể lúng túng không biết nên gửi vào thời điểm nào để không bị xem là thất lễ.

Vì vậy, trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích chi tiết về nguồn gốc, ý nghĩa văn hóa của oseibo, cũng như những món quà được yêu thích, để giúp bạn mang lại niềm vui cho người nhận.

Oseibo là một nền văn hóa như thế nào vậy?

Trước hết, “歳暮 (seibo)” vốn là một từ chỉ khoảng thời gian cuối năm, tức tháng 12.
Đây cũng là một từ khóa (季語) thể hiện mùa đông trong thơ haiku Nhật.
Là một nét văn hóa, “お歳暮 (oseibo)” là phong tục tặng quà vào cuối năm để thể hiện lòng biết ơn đến những người đã giúp đỡ mình trong suốt một năm qua.
Ban đầu là tục lệ “歳暮回り” (đi thăm hỏi cuối năm), dần dần người ta gọi luôn món quà được tặng là “お歳暮”.

Nguồn gốc và khởi điểm của Oseibo

Ngày xưa ở Nhật Bản, vào dịp Tết , người ta tổ chức lễ đón linh hồn tổ tiên.
Khi đó, có phong tục mang đồ cúng từ nhà chồng về nhà mẹ đẻ, hoặc từ nhà chi nhánh về nhà chính.
Đây được cho là nguồn gốc ban đầu của phong tục oseibo.
Về sau, theo thời gian, phong tục này đã chuyển dần thành việc tặng quà tri ân cho những người mình mang ơn.

Oseibo được tặng vào thời điểm nào?

Vì bản chất của oseibo là lời chào cuối năm, nên lý tưởng nhất là gửi quà từ cuối tháng 12 đến trước khi kết thúc năm.
Tuy nhiên, thời điểm cụ thể có thể khác nhau tùy theo từng khu vực:

Hokkaido, Hokuriku, Kyushu, Okinawa: từ 13/12 đến 20/12
Tohoku, Tokai: từ 13/12 đến khoảng 25/12
Kanto: từ đầu tháng 12 đến 31/12
Chugoku, Shikoku, Tokai: từ 13/12 đến khoảng 25/12
Kansai: từ 13/12 đến 31/12

Vì vậy, hãy điều chỉnh thời gian gửi quà phù hợp với khu vực nơi người nhận sinh sống.

Nếu lỡ mất thời điểm thì có được gửi nữa không?

Vì oseibo là lời cảm ơn và lời chào cuối năm, nên nếu lỡ mất thời điểm vẫn có thể gửi.
Tuy nhiên, nếu gửi trễ quá, món quà sẽ không còn được coi là “oseibo” nữa.

Nếu món quà đến sau năm mới nhưng vẫn trong khoảng đến ngày 7/1, người ta sẽ ghi là 「お年賀」(quà mừng năm mới).
Nếu đến sau ngày 7/1, thì dùng nhãn 「寒中御見舞」(quà thăm hỏi giữa mùa lạnh)
- Trường hợp tặng cho người trên, thì viết là 「寒中御伺」(lời thăm hỏi lịch sự giữa mùa lạnh)

Gần đây, do thời điểm cuối năm quá bận rộn, nhiều người bắt đầu gửi từ cuối tháng 11.
Ngoài ra, nếu tặng thực phẩm tươi sống, người ta sẽ gửi sát ngày Tết để người nhận có thể dùng vào dịp năm mới.

Nên chọn quà oseibo như thế nào?

Khi chọn quà oseibo, điều quan trọng là tuân thủ các quy tắc lễ nghĩa sau đây, và lựa chọn món quà mà người nhận sẽ cảm thấy vui khi nhận được.

Nên tặng gì trong dịp oseibo?

Thông thường, sau khi nhận được quà vào dịp cuối năm, các gia đình ở Nhật sẽ có nhiều dịp tụ họp cùng người thân, bạn bè.
Do đó, những món quà mà cả gia đình có thể cùng nhau thưởng thức, hoặc phù hợp với không khí mùa cuối năm, thường sẽ được ưa chuộng. Ví dụ:

Bộ nguyên liệu nấu lẩu
Rượu sake Nhật
Bia
Rượu shochu
Cà phê
Bánh kẹo
Thịt nguội (ham) v.v.

Ngoài ra, lựa chọn quà theo sở thích của người được tặng (chẳng hạn như loại rượu họ thích) cũng là một gợi ý tốt.

Có món gì không nên tặng trong oseibo không?

Có một số món quà không phù hợp để tặng trong dịp này, nên tránh nếu có thể:

Những món có liên quan đến số 4 (shi) và 9 (ku) vì phát âm giống với “chết” và “đau khổ” trong tiếng Nhật.
Các loại hoa mang ý nghĩa tiêu cực theo ngôn ngữ của loài hoa.
Dao kéo vì gợi đến sự “cắt đứt” trong mối quan hệ.
Vớ (tất) hay thảm chùi chân vì liên tưởng đến hành động “giẫm đạp”.
Dụng cụ viết hoặc đồng hồ vì chúng có thể mang nghĩa “nhắc nhở làm việc chăm chỉ” và bị xem là thất lễ nếu tặng cho người trên.

Đối với đồ tươi sống – vốn là món quà rất được yêu thích dịp cuối năm – thì nên kiểm tra trước xem người nhận có ở nhà không, để họ có thể thưởng thức khi còn tươi.

Vì oseibo không chỉ là quà tặng mà còn gửi gắm cả lòng biết ơn, nên cần có sự chân thành và tinh tế khi chọn quà.

Oseibo thường có mức giá bao nhiêu?

Giá trị món quà oseibo lý tưởng nhất là dựa theo mối quan hệ với người nhận. Tuy nhiên, có một số mức giá tham khảo như sau:

Cha mẹ, họ hàng, người quen: khoảng 3.000 – 5.000 yên
Cấp trên hoặc người có ơn lớn: khoảng 5.000 – 10.000 yên

Ngoài ra, nếu bạn đã từng tặng お中元 (ochūgen – quà giữa năm) cho cùng một người, thì oseibo thường sẽ có giá trị cao hơn khoảng 20–30% là phù hợp.

Dù vậy, khi quyết định món quà và giá cả, cũng nên lưu ý đừng gây gánh nặng cho cả hai bên, để việc tặng quà luôn mang ý nghĩa tích cực và nhẹ nhàng.

Tóm tắt

Oseibo bắt nguồn từ nghi lễ đón linh hồn tổ tiên vào dịp Tết của người Nhật.

Trải qua thời gian, phong tục này dần thay đổi và hình thành nên thói quen hiện đại là gửi quà cho những người mình mang ơn như cấp trên, người thân,… vào cuối năm.

Thời gian tặng oseibo phổ biến là từ cuối tháng 12 đến trước khi kết thúc năm.
Tuy nhiên, cũng có những vùng có thói quen gửi vào thời điểm hơi khác.

Vì vậy, khi gửi oseibo cho người thân hoặc người quan trọng sống ở xa, hãy xác nhận trước lịch trình nhận hàng của họ, ví dụ họ có ở nhà không,…
Đó chính là sự quan tâm và chu đáo dành cho người nhận.