Sự gia tăng đột biến của lao động Việt Nam tại Nhật Bản: Nguyên nhân và lý do

Như đã đề cập trong bài trước, kiều hối từ người Việt Nam làm việc ở nước ngoài đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Chính phủ Việt Nam cũng khuyến khích xuất khẩu lao động. Ngoài ra, sự mở rộng của các công ty Nhật tại Việt Nam cũng khiến số lượng người Việt muốn làm việc ở Nhật tăng lên hàng năm. Dưới đây là những lý do chính cho sự gia tăng này theo từng nhóm lao động.
Lý do gia tăng thực tập sinh kỹ năng
Nhật Bản đang đối mặt với tình trạng thiếu lao động trầm trọng trong nhiều lĩnh vực như xây dựng và sản xuất. Để giải quyết vấn đề này, chương trình thực tập sinh kỹ năng, được chính thức hóa từ năm 1993, đã được cải thiện vào năm 2017 với nhiều chính sách mới, như mở rộng ngành nghề (bao gồm cả ngành điều dưỡng), kéo dài thời gian thực tập từ 3 năm lên 5 năm, và tăng số lượng tiếp nhận.
Trước đây, thực tập sinh kỹ năng chủ yếu là người Trung Quốc, nhưng do nền kinh tế Trung Quốc phát triển mạnh, số lượng lao động Trung Quốc đến Nhật Bản đã giảm đáng kể. Các doanh nghiệp Nhật Bản bắt đầu tiếp nhận nhiều thực tập sinh người Việt để bù đắp khoảng trống này.
Lý do gia tăng du học sinh Việt Nam
Vào năm 2008, chính phủ Nhật Bản công bố “Kế hoạch 300.000 du học sinh”, với chính sách nới lỏng visa cho du học sinh, tạo điều kiện cho nhiều sinh viên nước ngoài, trong đó có người Việt Nam, sang Nhật du học. Hệ thống giáo dục Nhật Bản cũng mở rộng, với nhiều trường đại học và trường dạy tiếng Nhật hỗ trợ du học sinh. Đến năm 2019, kế hoạch này đã đạt mục tiêu với hơn 310.000 du học sinh.
Trong khi Mỹ và các nước châu Âu hạn chế việc làm thêm của du học sinh, Nhật Bản cho phép du học sinh làm việc tối đa 28 giờ/tuần (40 giờ trong kỳ nghỉ). Nhờ đó, du học sinh có thể tự trang trải một phần học phí và sinh hoạt phí, điều này đặc biệt quan trọng đối với những người có hoàn cảnh kinh tế khó khăn.
Ngoài ra, nhiều công ty Nhật Bản mở chi nhánh tại Việt Nam, nên du học sinh sau khi học xong có thể làm việc tại Nhật, rồi sau đó về Việt Nam giữ các vị trí quan trọng trong công ty Nhật. Đây cũng là mục tiêu của nhiều bạn trẻ Việt Nam khi sang Nhật du học.
Lý do gia tăng lao động có visa kỹ thuật – tri thức nhân văn – nghiệp vụ quốc tế
Sau khi tốt nghiệp đại học hoặc trường chuyên môn tại Nhật, nhiều du học sinh Việt Nam xin visa lao động và tiếp tục làm việc tại Nhật. Trước đây, rất ít người Việt xin visa lao động trực tiếp từ Việt Nam để sang Nhật làm việc, nhưng trong 5 năm gần đây, số lượng này đang tăng dần.Các trường hợp phổ biến bao gồm:
     – Người Việt được công ty Nhật tại Việt Nam tuyển dụng, sau đó điều chuyển sang làm việc tại Nhật.
     – Doanh nghiệp Nhật tuyển dụng trực tiếp kỹ sư người Việt có tay nghề cao.
     – Một số thực tập sinh kỹ năng có năng lực tốt được tuyển dụng làm quản lý, hỗ trợ các thực tập sinh khác.