SỰ KHÁC BIỆT GIỮA DỊCH GIẢ VÀ NGƯỜI HIỆU ĐÍNH

Item: Sự khác biệt giữa dịch giả và người hiệu đính
Rating: 5
Author: Võ Phạm Như Quỳnh

“Dịch giả” và “người hiệu đính” là những từ ta thường nghe khi tìm hiểu về dịch thuật. Vậy bạn có biết sự khác biệt giữa “dịch giả” và “người hiệu đính” là gì không?
Mỗi ngày thế giới không ngừng giao lưu với nhau và quá trình toàn cầu hóa thì diễn ra với tốc độ chóng mặt. Trong đó, tiếng Anh được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới đến mức có thể nói nó là “ngôn ngữ quốc tế”, và cũng là ngôn ngữ không thể thiếu trong thời kỳ toàn cầu hóa. Ngoài ra, việc tiếng Anh được sử dụng như vậy có nghĩa là sẽ có những người dịch tiếng Anh sang một ngôn ngữ khác và cũng sẽ có người kiểm tra bản dịch đó.
Vì vậy, ở bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích về sự khác biệt giữa dịch giả và người hiệu đính.

1. Dịch giả làm những công việc gì?

Dịch giả là người làm công việc sử dụng từ ngữ. Đó là một công việc chuyển đổi sắc thái từ ngữ từ ngôn ngữ gốc sao cho phù hợp với bối cảnh của ngôn ngữ đích. Công việc của một dịch giả không chỉ đơn thuần là dịch một ngôn ngữ. Mà còn phải cố gắng tạo ra câu văn sao cho người bản ngữ có thể nghe và hiểu một cách dễ dàng bằng chính ngôn ngữ đó.
Thực tế, chúng tôi cho rằng người dịch cũng phải có khả năng hiệu đính và kiểm duyệt câu văn ở một mức độ nào đó. Nói chung, đây là một công việc mà việc kiểm tra có thể thực hiện bằng phương pháp thủ công là đọc từng câu văn một. Còn đối với dịch giả tiếng Anh, xuất phát điểm để trở thành một dịch giả cao đến mức bạn có thể nghe được những từ đó là bạn đã đạt điểm Eiken 1 và điểm TOEIC từ 900 điểm trở lên. Tất nhiên, nội dung công việc của dịch giả cũng có khía cạnh mang tính thủ công, nên không được có sai sót, và phải đảm bảo đúng thời hạn đã được giao. Trong bối cảnh đó, tầm quan trọng của người dịch là rất cao.

2. Hiệu đính là gì? Kiểm duyệt khác gì với hiệu đính?

Kế tiếp, hiệu đính là công việc như thế nào? Hiệu đính là công việc kiểm tra các lỗi đánh máy như gõ sai kí tự hay sót kí tự. Chữ “hiệu” trong từ “hiệu đính” có nghĩa là “xem xét”.
Bước đầu tiên là dàn trang bản thảo (hay còn gọi là hiệu đính lần đầu = in bản thử đầu tiên) rồi tiến hành hiệu đính/chỉnh sửa theo hướng dẫn, sau đó khi làm hiệu chuẩn (xác nhận lại bản in thử) thì hãy kiểm tra xem nó đã được sửa hay chưa bằng cách so sánh với bản hướng dẫn của bản in thử đầu tiên. Đây là công việc được gọi là “hiệu đính”. Hiệu đính là không chỉ là việc chỉnh sửa các ký tự mà cả bố cục và màu sắc cũng phải được thực tương tự. (Trong trường hợp chỉ có các ký tự, thì được gọi là “hiệu đính ký tự”)
Sự khác biệt giữa “Hiệu đính” và “Kiểm duyệt” thường bị nhầm lẫn. Kiểm duyệt là chỉ đọc bản thảo, đồng thời chỉ ra những điểm sai sót, điểm nghi vấn theo quan điểm khách quan mà không kiểm tra bố cục và màu sắc. Tuy nhiên, lưu ý rằng “hiệu đính” và ” kiểm duyệt” không phải lúc nào cũng tách biệt, và nói một cách đơn giản là “người hiệu đính” cũng thực hiện luôn cả công việc kiểm duyệt.

3. Việc hiệu đính trong dịch thuật là gì?

Dịch thuật là việc dịch từ một ngôn ngữ này sang một ngôn ngữ khác. Trong đó, việc loại bỏ lỗi chính tả đơn giản bằng cách hiệu đính là một trong những công đoạn quan trọng. Ví dụ, nếu bạn viết “ROVE”trong khi phải viết “LOVE” thì có khả năng nội dung của văn bản sẽ không thể truyền đạt được đến đối phương. Lúc này, nhờ có hiệu đính, bạn sẽ được hướng dẫn chỉnh sửa R thành L.
Việc kiểm tra từng ký tự theo cách này đòi hỏi khả năng tập trung đáng kể. Nếu có một số lỗi đánh máy ngay từ đầu, bạn thường sẽ vừa đọc văn bản vừa đoán chữ trong đầu. Nhưng trong công việc hiệu đính, điều đó là không được phép. Hiệu đính sẽ loại bỏ được các lỗi như lỗi đánh máy và bản dịch thành phẩm được xem như sản phẩm để giao cho khách hàng.
Nhân đây, trong hầu hết các trường hợp, việc “hiệu đính trong dịch thuật” do các công ty dịch thuật thực hiện không chỉ giới hạn ở việc kiểm tra sai kí tự – thiếu kí tự. Như đã đề cập ở trên, trong “hiệu đính” cũng có thể bao gồm cả việc thực hiện “kiểm duyệt”, và hiệu đính trong dịch thuật thường có các trường hợp giống nhau.
Tại sao trong dịch thuật lại đảm nhận công việc hiệu đính và kiểm duyệt? Nguyên nhân chính có thể là do số lượng các dịch giả bản ngữ còn hạn chế. Đối với những người Nhật không quen sử dụng tiếng Anh, để đọc lại các câu văn được viết bằng tiếng Anh sẽ không có hiệu quả, vì vậy dù thế nào đi nữa thì việc kiểm tra bản ngữ cũng là một việc làm cần thiết. Mặt khác, có những trường hợp rất khó để hiệu đính và kiểm duyệt bản dịch trừ khi bạn là một chuyên gia trong lĩnh vực dịch thuật. Vì vậy, tiến hành công việc kiểm duyệt một cách kĩ càng theo mô hình dịch thuật – hiệu đính – kiểm tra bản ngữ là rất cần thiết.

4. Một công ty dịch thuật cần có sự liên kết giữa dịch thuật và hiệu đính

Như đã đề cập ở trên, dịch thuật và hiệu đính là những công việc khác nhau, và việc hiệu đính có bao gồm kiểm duyệt hay không là một điểm quan trọng. Nếu bạn thuê một dịch giả tự do làm công việc này, tất nhiên, họ cũng sẽ thực hiện công việc hiệu đính, nhưng rất khó để kiểm tra chi tiết các câu văn của bạn. Vì vậy, tốt hơn hết là bạn nên nhờ một công ty dịch thuật có liên kết với từng người phụ trách các công việc như dịch thuật, hiệu đính, kiểm tra bản ngữ, v.v.
Công việc của dịch giả bao gồm nhiều phương diện từ các công việc tư nhân như hợp đồng giữa các công ty đến việc dịch tiếng Nhật và tiếng Anh các văn bản có tính chuyên môn cao như tài liệu học thuật và giấy tờ y tế. Khi gửi các luận văn học thuật đến các cuộc thi, dường như người ta sẽ sử dụng dịch vụ dịch thuật, chỉnh sửa lại văn bản để văn bản quen thuộc hơn với người bản xứ. Bằng cách tạo ra các văn bản chất lượng cao, bạn có thể mong đợi việc giám khảo sẽ cân nhắc và dễ dàng vượt qua vòng tuyển chọn hơn.
Ngoài ra, bạn cũng cần đến sự hỗ trợ của một chuyên gia chuyên về hiệu đính. Một tài liệu càng quan trọng, bạn càng nên trao đổi với công ty dịch thuật về việc dịch tài liệu đó. Vui lòng liên hệ với Công ty dịch thuật IFK để được biết thêm thông tin chi tiết về các dịch vụ dịch thuật.