Trà đạo là một nghệ thuật thưởng thức vị trà, hương trà và không gian xung quanh trong sự tĩnh lặng và thanh thản. Sức hút sâu sắc của nó không chỉ được người Nhật trân trọng mà còn thu hút sự quan tâm của nhiều người nước ngoài. Trà đạo không chỉ đơn thuần là việc uống trà mà còn bao hàm tinh thần hiếu khách, vẻ đẹp của các dụng cụ trà, các quy tắc truyền thống, và nhiều yếu tố văn hóa Nhật Bản khác. Chính vì vậy, trà đạo trở thành một nét văn hóa được yêu thích.
Tuy nhiên, nhiều người có thể cảm thấy rằng trà đạo có vẻ khó tiếp cận. Vì vậy, bài viết này sẽ giới thiệu về lịch sử, quy tắc của trà đạo và tinh thần hiếu khách mà Sen no Rikyū đã truyền dạy.
1.Trà đạo – Đại diện tiêu biểu của văn hóa Nhật Bản
Trà đạo là gì?
Trà đạo là nghệ thuật pha trà theo những quy tắc truyền thống và mời trà cho khách. Lá trà xanh được nghiền thành bột (matcha), sau đó được hòa với nước nóng và đánh bằng chổi tre (chasen) để tạo bọt.
Không chỉ đơn thuần là thưởng thức trà, trà đạo còn bao gồm nhiều yếu tố nghệ thuật như nghi thức pha trà (temae), không gian trà thất (chashitsu), dụng cụ trà (chadōgu), ẩm thực đi kèm như món kaiseki và wagashi (bánh ngọt truyền thống Nhật Bản). Nhờ sự kết hợp của nhiều yếu tố văn hóa này, trà đạo trở thành một nét nghệ thuật độc đáo và được yêu thích trong văn hóa Nhật Bản.
Lịch sử của trà đạo
Trà bắt đầu du nhập vào Nhật Bản vào thời Kamakura (1185–1333), khi nhà sư Eisai mang trà từ Trung Quốc (triều đại nhà Tống) về nước.
Đến thời Muromachi (1336–1573), thiền sư Murata Jukō đã kết hợp tinh thần Thiền vào trà đạo, tạo ra phong cách “Wabi-cha” – một hình thức thưởng trà đơn giản, chú trọng vào sự tĩnh lặng và giản dị.
Người có công phát triển trà đạo thành một nét văn hóa đặc sắc của Nhật Bản chính là Sen no Rikyū – bậc thầy trà đạo nổi tiếng.
2.Quy tắc trong trà đạo
Một trong những điều khiến trà đạo trở nên khó tiếp cận đối với nhiều người chính là các quy tắc và nghi thức. Tuy nhiên, nếu hiểu được những điểm quan trọng và thực hành thường xuyên, bạn sẽ thấy không quá khó khăn.
Cách ngồi trong trà thất.
Trong trà thất, vị khách danh dự (shōkyaku) sẽ ngồi gần chủ nhân buổi trà (teishu), tiếp theo là các vị khách thứ hai (jikyaku), thứ ba (sankyaku), và cuối cùng là vị khách ngồi ở vị trí cuối cùng (otsume).
Shōkyaku là người giao tiếp với chủ trà và dẫn dắt buổi trà. Trong khi đó, otsume sẽ phụ trách dọn dẹp các dụng cụ trà đạo. Đây đều là những vai trò quan trọng, thường được chủ trà lựa chọn trước từ những người có kinh nghiệm.
Nếu bạn chưa quen với các buổi trà đạo, hãy chọn vị trí ở giữa để cảm thấy thoải mái hơn.
Cách pha và uống trà
Cách pha trà
– Rây matcha trước khi sử dụng để tránh vón cục.
– Dùng nước đun sôi rồi để nguội khoảng 80°C.
– Cho 1-2g matcha vào chén bằng muỗng tre (chashaku), rót 60-70ml nước nóng vào bằng gàu múc nước (hishaku).
– Giữ chén bằng một tay, tay còn lại dùng chổi tre (chasen) đánh trà theo kỹ thuật riêng của từng trường phái:
+ Trường phái Urasenke: Đánh trà để tạo bọt mịn, kem mượt.
+ Trường phái Omotesenke: Đánh trà nhẹ nhàng, không tạo nhiều bọt.
Cách uống trà
– Cầm chén trà bằng tay phải, đặt lên lòng bàn tay trái.
– Xoay chén trà hai lần theo chiều kim đồng hồ để tránh uống vào mặt trước của chén.
– Uống trà thành 3-4 ngụm, ngụm cuối cùng tạo âm thanh nhẹ để báo hiệu đã uống xong.
– Lau miệng chén bằng tay và dùng khăn giấy (kaishi) để lau tay.
– Xoay chén hai lần ngược chiều kim đồng hồ và đặt lại vị trí ban đầu.
Cách thưởng thức bánh ngọt (wagashi)
Bánh wagashi được ăn trước khi uống trà để làm nổi bật vị trà xanh. Khi được chủ trà mời, khách cúi đầu chào và lấy một phần bánh ra giấy ăn (kaishi). Sau đó, nói “Osaki ni” (Xin phép ăn trước) với vị khách kế bên rồi mới thưởng thức.
Bánh có thể được cắt bằng tăm gỗ (kuromoji) hoặc chia nhỏ bằng tay, tùy vào loại bánh. Người tham gia cần ăn hết bánh trước khi trà được dọn ra.
3.Tinh thần hiếu khách trong trà đạo
Bảy nguyên tắc của Sen no Rikyū (“Rikyū Shichisoku”)
Sen no Rikyū đã để lại bảy nguyên tắc quan trọng trong trà đạo, phản ánh tinh thần hiếu khách:
1. Pha trà phù hợp với khách (Hiểu và quan tâm đến khách khi pha trà).
2. Sắp xếp than củi đúng cách để nước sôi đúng lúc (Chuẩn bị mọi thứ hợp lý).
3. Mùa hè tạo cảm giác mát mẻ, mùa đông mang lại sự ấm áp (Tạo không gian thoải mái cho khách).
4. Cắm hoa như trong tự nhiên (Giữ gìn vẻ đẹp tự nhiên).
5. Chuẩn bị sớm (Không để khách chờ đợi).
6. Chuẩn bị cả khi trời không mưa (Luôn dự phòng cho mọi tình huống).
7. Chú ý đến cảm xúc của khách (Tôn trọng và quan tâm đến khách).
Lưu ý khi tiếp đón khách trong trà đạo
Trà đạo coi trọng nguyên tắc “Ichigo Ichie” (Nhất kỳ nhất hội), có nghĩa là mỗi buổi trà chỉ diễn ra một lần trong đời, vì vậy người chủ cần dốc hết lòng để tiếp đón khách.
Một số điểm cần chú ý khi tiếp đón khách:
– Trang trí hoa theo mùa.
– Dùng hương thơm để tạo không gian dễ chịu.
– Chú ý thời điểm mời trà, không quá sớm cũng không quá muộn.
– Khuyến khích cuộc trò chuyện nhẹ nhàng để khách cảm thấy thoải mái.
– Trình bày chén trà đẹp mắt, hướng mặt có hoa văn về phía khách.
4. Kết luận
Trà đạo là một nghệ thuật tinh tế, không chỉ đơn giản là việc thưởng thức trà mà còn phản ánh tinh thần Thiền, sự giản dị (wabi-sabi) và lòng hiếu khách mà Sen no Rikyū đã truyền dạy.
Nếu bạn cảm thấy tham gia một buổi trà đạo là quá áp lực, hãy bắt đầu bằng cách tự pha trà tại nhà, chọn một chiếc chén yêu thích và thưởng thức trong không gian yên tĩnh. Thêm một vài bông hoa theo mùa hoặc một chiếc bánh wagashi để tạo một khoảnh khắc thư thái và sâu lắng.
Công ty TNHH Giáo dục và Dịch thuật IFK
Chuyên cung cấp các dịch vụ sau:
Dịch vụ biên phiên dịch tiếng Nhật, Anh, Việt
Dịch vụ tư vấn du học Nhật Bản
Chương trình internship tại Nhật Bản cho trường liên kết
Email: info@translationifk.com
Hotline: 0282.247.7755/035.297.7755
Website: https://translationifk.com
Facebook: Dịch Thuật Tiếng Nhật IFK
