Kiến thức và kỹ năng sơ cứu thiết yếu để ứng phó tình huống khẩn cấp

Khi có người bị ngừng tim do bệnh hoặc tai nạn, người ở gần đó cần nhanh chóng sơ cứu trong lúc chờ xe cấp cứu tới. Việc này rất quan trọng để giữ mạng sống cho nạn nhân. Để chuẩn bị cho những tình huống khẩn cấp như vậy, bạn nên tham gia các lớp học sơ cứu do trạm cứu hỏa hoặc trung tâm phòng cháy chữa cháy tổ chức để học cách sơ cứu và xử lý khi cần thiết.

1. Nếu có người bất ngờ ngã quỵ trước mặt bạn thì sao?

Gọi ngay 119 và sơ cứu ngay tại chỗ – có thể cứu được mạng sống!

Những tai nạn nghiêm trọng khiến tim ngừng đập có thể xảy ra bất ngờ, ở bất cứ đâu và vì nhiều lý do khác nhau. Một khi tim và hơi thở ngừng lại, thời gian trôi qua càng lâu thì cơ hội sống càng giảm nhanh chóng. Nhưng nếu thực hiện hồi sinh tim phổi (CPR) hoặc dùng AED (máy sốc tim tự động) thì khả năng sống sót có thể tăng gấp đôi.

Tại Nhật Bản, sau khi gọi số khẩn cấp 119, xe cấp cứu thường mất khoảng 9 phút để đến nơi. Vì vậy, người ở gần nạn nhân – gọi là “bystander” (người chứng kiến) – có vai trò rất quan trọng: cần hành động ngay bằng cách sơ cứu trước khi xe cấp cứu tới.

Chuyên mục 1: “Chuỗi cứu sinh” – Giữ lại sự sống bằng hành động kịp thời

“Chuỗi cứu sinh” là một loạt các bước quan trọng nhằm cứu sống người bị tai nạn hoặc bệnh đột ngột, giúp họ có thể phục hồi và quay trở lại cuộc sống. Khi 4 mắt xích trong chuỗi này được thực hiện một cách nhanh chóng, hiệu quả cứu sống sẽ được nâng cao rõ rệt. Bốn mắt xích đó gồm: Phòng ngừa ngừng tim, Phát hiện sớm ngừng tim và gọi cấp cứu ngay, Sơ cứu ban đầu (ép tim, thổi ngạt và sử dụng máy sốc tim AED), cấp cứu chuyên sâu và chăm sóc tích cực sau khi tim đập l

Trong chuỗi cứu sinh, từ việc phòng ngừa ngừng tim cho đến sơ cứu ban đầu đều là những việc mà người xung quanh (người qua đường) có thể thực hiện. Đây là yếu tố cực kỳ quan trọng trong việc cứu sống người bệnh. Người dân chính là những người đóng vai trò then chốt trong việc duy trì và kết nối “chuỗi cứu sinh”. (Tài liệu tham khảo: “Hướng dẫn hồi sinh tim phổi 2020 dành cho công dân” – Quỹ Y tế Cấp cứu Nhật Bản)

2. Làm thế nào để thực hiện sơ cứu đúng cách?

Hãy tham gia các buổi tập huấn để học kỹ năng sơ cứu Để có thể cứu giúp người bị tai nạn hay đột quỵ, điều quan trọng nhất là nhiều người dân có kiến thức và kỹ năng sơ cứu. Khi đã tham gia tập huấn, bạn có thể thực hiện hô hấp tim phổi (CPR) một cách tự tin và chính xác hơn. Kỹ năng sơ cứu là thứ bạn cần tự mình luyện tập mới có thể nắm vững. Vì lý do đó, tại các trụ sở và đồn cứu hỏa, các khóa học sơ cứu dành cho người dân thường xuyên được tổ chức. Hãy tham gia khóa học gần nơi bạn sống để trang bị cho mình cả kiến thức lẫn kỹ năng cần thiết.

Các khóa học sơ cứu gồm có: khóa nhập môn sơ cứu, khóa học sơ cứu cơ bản (I, II, III), và khóa học sơ cứu nâng cao. Trong khóa sơ cứu cơ bản I, học viên sẽ được học kỹ thuật hồi sức tim phổi (CPR) cho người lớn, cách sử dụng AED (máy khử rung tim tự động), và phương pháp cầm máu.

Ở khóa sơ cứu nâng cao, ngoài những nội dung đã học trong khóa cơ bản I, học viên còn được học thêm kỹ thuật hồi sức tim phổi cho trẻ em và trẻ sơ sinh, cách quản lý người bị nạn (chẳng hạn như cách vận chuyển), cùng với các phương pháp sơ cứu khác.

Chuyên mục 2: Học sơ cứu cơ bản qua e-learning – “Khóa học sơ cứu dành cho công dân qua WEB”

Bạn có thể truy cập “Khóa học sơ cứu trực tuyến dành cho người dân” của Cục Phòng cháy chữa cháy bằng cách mở một cửa sổ mới theo liên kết được cung cấp.

Đối với những người không có thời gian tham gia các buổi học sơ cứu trực tiếp, Cục Phòng cháy chữa cháy đã chuẩn bị sẵn khóa học sơ cứu cơ bản qua e-learning dành cho người dân. Chỉ cần có kết nối internet, bất kỳ ai cũng có thể học bất cứ lúc nào từ máy tính, máy tính bảng hoặc điện thoại thông minh. Bạn có thể truy cập “Khóa học sơ cứu trực tuyến dành cho người dân” của Cục Phòng cháy chữa cháy bằng cách mở một cửa sổ mới theo liên kết được cung cấp.

Khóa học sơ cứu trực tuyến dành cho người dân – do Cục Phòng cháy chữa cháy cung cấp (mở trong cửa sổ mới)

Các khóa học sơ cứu do trụ sở cứu hỏa hoặc đồn cứu hỏa tổ chức cho người dân thường bao gồm hai phần: phần lý thuyết và phần thực hành. Trong khóa học sơ cứu trực tuyến (WEB講習) này, bạn sẽ được học nội dung tương đương với phần lý thuyết đó. Sau khi hoàn thành toàn bộ khóa học sơ cứu trực tuyến và vượt qua bài kiểm tra cuối cùng, bạn sẽ được cấp giấy chứng nhận đã hoàn thành khóa học. Khi đã nắm được những kiến thức cơ bản qua khóa học trực tuyến, bạn hãy đến tham gia khóa huấn luyện thực hành do trụ sở cứu hỏa hoặc đồn cứu hỏa tổ chức. Một số trụ sở cứu hỏa có chương trình đào tạo rút gọn, miễn phần lý thuyết nếu bạn mang theo giấy chứng nhận đã hoàn thành khóa học sơ cứu trực tuyến.

Để biết thêm chi tiết về việc tham gia các khóa học sơ cứu, vui lòng liên hệ với trụ sở cứu hỏa

3. Những kỹ năng sơ cứu nên biết trước

Hãy học cách hồi sinh tim phổi (CPR) và sử dụng máy sốc tim AED.

Khi có người đột ngột ngã quỵ hoặc không phản ứng trước mặt bạn, hãy nghi ngờ ngay khả năng ngừng tim. Trong trường hợp đó, người xung quanh cần lập tức gọi 119, đồng thời bắt đầu sơ cứu ngay, thực hiện ép tim và các thao tác cần thiết trước khi xe cấp cứu đến.

Cách thực hiện hồi sinh tim phổi (CPR): Khi ai đó bất ngờ ngã quỵ, hãy gọi 119 ngay lập tức.

(1) Kiểm tra xem khu vực xung quanh có an toàn không.

(2) Đến gần nạn nhân và kiểm tra xem họ có phản ứng hay còn tỉnh không.

(3) Nếu nạn nhân không có phản ứng, hãy hô to gọi người giúp đỡ.

(4) Nhờ người gọi 119 và đi lấy máy sốc tim AED.

Nếu bạn gọi to mà không có ai đến, hãy tự mình gọi 119. Nếu bạn biết ở đâu có máy AED, hãy đi lấy ngay. Khi gọi 119, tổng đài sẽ hướng dẫn trực tiếp qua điện thoại cho bạn cách thực hiện sơ cứu.

Ép tim và thổi ngạt (CPR)

(5) Kiểm tra hơi thở của nạn nhân. Quan sát ngực và bụng xem có chuyển động thở bình thường hay không, trong vòng 10 giây. Nếu không thở, hoặc thở bất thường (thở ngắt quãng, co giật), thì coi như tim đã ngừng đập. Ngay cả khi bạn không chắc người đó có đang thở bình thường hay không, cũng hãy bắt đầu ép tim ngay.

(6) Ép tim 30 lần

(7) Thổi ngạt 2 lần

(Nếu không thể thổi ngạt, có thể bỏ qua bước này)

(8) Tiếp tục ép tim 30 lần

Lặp lại liên tục các bước ép tim 30 lần + thổi ngạt 2 lần. Duy trì việc hồi sinh tim phổi cho đến khi xe cứu thương đến.

Nếu có nhiều người xung quanh, nên thay phiên nhau để tránh kiệt sức.

Cách sử dụng cơ bản máy sốc tim AED

AED (máy khử rung tim tự động ngoài cơ thể) là thiết bị y tế giúp loại bỏ tình trạng tim rung bất thường (rung thất) khiến tim không thể bơm máu đi khắp cơ thể. AED sẽ phát điện để “sốc tim”, giúp tim trở lại nhịp bình thường. Từ tháng 7 năm 2004, người dân không chuyên cũng được phép sử dụng AED, nên hiện nay máy này đã được lắp đặt ở nhiều nơi công cộng như nhà ga, cơ quan, trường học, trung tâm thể thao v.v.

Hướng dẫn sử dụng AED

Bạn không cần phải ghi nhớ toàn bộ quy trình, vì AED sẽ phát âm thanh hướng dẫn từng bước. Chỉ cần bình tĩnh nghe và làm theo là được.

Các bước thực hiện:

Bước 1: Bật nguồn điện

• Mở nắp máy. (Có loại máy khi mở nắp là tự động bật nguồn.)

• Một số máy có nút nguồn riêng, cần bấm để khởi động.

Bước 2: Dán miếng dán điện cực (pad)

-Trên miếng dán có hình minh họa rõ ràng vị trí dán, cứ theo hình vẽ mà làm.

• Khi dán cần lưu ý các điểm sau:

Da có bị ướt không? → Lau khô trước khi dán.

Có miếng dán thuốc không? → Gỡ bỏ và lau sạch thuốc còn sót.

Có máy tạo nhịp tim dưới da không? → Nếu thấy vùng ngực có chỗ nhô lên như “cục cứng nhỏ” thì tránh chỗ đó ra.

Bước 3: Cắm đầu nối (cáp điện cực) vào khe được chỉ định

• Khi đã dán xong, cắm đầu nối vào đúng vị trí.

• AED sẽ tự động phân tích nhịp tim. Nếu cần sốc điện, máy sẽ tự động sạc.

Bước 4: Nhấn nút sốc (nếu được yêu cầu)

• Nếu máy xác định cần sốc điện, sẽ có âm thanh thông báo như: “Hãy nhấn nút sốc”.

• Trước khi nhấn nút, phải chắc chắn rằng không ai chạm vào nạn nhân (kể cả bạn). Hô to: “Mọi người tránh ra!”
• Sau đó nhấn nút.
• Sau khi sốc điện xong, lập tức tiếp tục ép tim (CPR).

Q: Nếu nghe thấy tiếng: “Không cần sốc điện” từ máy AED thì phải làm gì?

Máy AED sẽ tự động phân tích và quyết định xem có cần sốc tim hay không. Nếu không cần sốc, máy sẽ phát ra âm thanh thông báo: “Không cần sốc điện”. Trong trường hợp đó, hãy ngay lập tức tiếp tục ép tim và thực hiện hồi sinh tim phổi (CPR).