Những lầm tưởng khi nói về nghề dịch thuật

Item: Những lầm tưởng khi nói về nghề dịch thuật
Rating: 5
Author: Anh Nguyen

Phải trải rồi mới nghiệm. Câu nói này đúng trong mọi ngành nghề và dịch thuật cũng vậy. Vì nhiều người không thật sự quan sát và trải nghiệm, cho nên họ thường có những suy nghĩ, mặc định về nghề dưới góc nhìn chủ quan, và không phải suy nghĩ nào cũng là đúng. Bài viết sau đây sẽ đi qua 5 (trong vài) lầm tưởng được biết đến, để xem chúng ta đã “lầm” và “tưởng” bao nhiêu nhé.

1. Người ta tưởng đã đi làm nghề dịch thì không dùng Google dịch

Không đâu! Và mọi người cũng không chỉ dùng Google dịch. Hiểu một cách đúng đắn thì đó chỉ là một trong những công cụ hỗ trợ để giảm khối lượng công việc hơn, đồng thời tiết kiệm được thời gian và công sức. Một số công cụ hỗ trợ khác có thể kể đến như Trados, Lokalise,…

Nhưng đừng vì vậy là vội xem thường. Vì sau đó, người dịch mới thật sự làm công việc của mình. Mỗi người dịch cho ra một bản dịch khác nhau, phục vụ cho từng đối tượng đọc cũng như tính chất bài dịch. Đây là điều máy móc không thể làm. Không có gì là sai khi sử dụng cả, quan trọng là cách mình dùng thế nào.

2. Người ta tưởng nghề này dễ, học ngoại ngữ là làm được ngay

Một dịch giả Tiếng Anh sẽ thông thạo Tiếng Anh, nhưng người thông thạo Tiếng Anh chưa chắc có thể làm dịch giả. Dịch là yếu tố 2 chiều, bạn không chỉ giỏi ngôn ngữ đích mà còn phải rõ về ngôn ngữ gốc cần xử lý. Người biết ngoại ngữ sẽ hiểu được ý nghĩa đấy, nhưng họ khó lòng truyền tại sự hiểu ấy đến người khác được.

Đây có vẻ là sự ngô nhận thường thấy ở nhiều người mới bắt đầu đi làm. Với tinh thần tự tin về ngôn ngữ, họ sớm thất vọng và cảm thấy khó khăn ngay ở những lần dịch đầu tiên. Dịch còn là để hiểu, để giao tiếp. Dịch phải đúng, sát yêu cầu và rõ nữa.

3. Người ta tưởng bản dịch đúng là dịch ngược ra được bản gốc

Nếu như dịch là chuyển ngữ từ ngôn ngữ gốc sang ngôn ngữ đích, thì dịch ngược là việc chuyển bản dịch sang ngược về ngôn ngữ gốc. Mặc dù trong vài trường hợp, vài lĩnh vực có áp dụng cách này để kiểm tra tính chính xác của bạn dịch, nhưng đây không hẳn là cách hiệu quả để đo lường chất lượng bản dịch.

Mỗi dịch giả sẽ có một phong cách dịch riêng, dựa vào ngữ cảnh mà họ có thể dịch thoát đi rất nhiều, mặc dù nội dung vẫn đúng nhưng xét về mặt câu chữ là hoàn toàn khác. Khi đó, dịch ngược không thể áp dụng được.

4. Người ta tưởng dịch là công việc 1 người làm

Thật ra công việc dịch cũng có teamwork chứ! Trường hợp dễ thấy nhất là tại các phiên hội họp có thời lượng tầm trung và dài, các phiên dịch viên sẽ phải thay phiên nhau tiến hành làm công việc trong buồng cabin. Điều này nghe có vẻ rắc rối và tốn chi phí, nhưng đây là bắt buộc. Vì dịch song song đòi hỏi sự tập trung cực kỳ cao, và nếu như làm việc quá lâu thì người dịch sẽ bắt đầu bị “quá tải” và ảnh hướng đến công việc cũng như sức khỏe của họ.

Tại các công ty dịch cũng đôi khi có trường hợp dịch cùng nhau. Tại đó mỗi người sẽ tham gia vào một phân đoạn của công việc để đạt được hiệu suất dịch cao nhất.

5. Người ta tưởng cứ làm dịch là cái gì cũng dịch được

Điều này cũng giống như hỏi một nhà văn viết tản văn có thể viết truyện trinh thám không vậy. Mỗi người dịch sẽ có một thế mạnh riêng và có cho mình một kho kiến thức ứng với một số mảng nhất định. Nếu một người dịch làm trong mảng y tế sẽ khó lòng dịch tốt một văn bản về bất động sản, họ có thể vẫn sẽ dịch được nhưng các thuật ngữ hay kiểu trình bày trong ngôn ngữ đích sao cho tự nhiên thì sẽ ít có nhiều hiểu biết.

Người dịch chắc chắn sẽ phải liên tục trau đồi kiến thức để trở nên tốt hơn. Một số phát triển về chiều ngang (học thêm ngôn ngữ, lấn sang lĩnh vực mới) nhưng cũng có một số chọn phát triển về chiều sâu (chuyên gia trong lĩnh vực hiện tại). Dù là kiểu nào thì trước khi đưa ra yêu cầu dịch, bạn hãy biết rõ người mình thuê chuyên làm về mảng nào nhé!

Vì mỗi công việc hay ngành nghề đều có những đặc thù và cũng như điều thú vị riêng, cho nên càng tìm hiểu, ta càng vỡ ra nhiều điều hay ho. Hy vọng qua bài viết này, thế giới quan của bạn về nghề dịch thuật sẽ rộng mở thêm chút ít.