Wagara – Hoa văn Nhật Bản và câu chuyện lịch sử

Để có thể thưởng thức những bộ kimono hay các món đồ nhỏ xinh có họa tiết wagara, bạn nên tìm hiểu trước về các loại wagara cũng như ý nghĩa của chúng.
Tuy nhiên, nhiều người yêu thích thiết kế của wagara lại cho biết rằng “không có nhiều cơ hội để học hỏi về đặc trưng của wagara”.
Vì vậy, trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu chi tiết về những đặc điểm của wagara nhìn từ góc độ lịch sử, cũng như các loại wagara tiêu biểu được đông đảo người Nhật yêu thích. Hãy tham khảo bài viết để có thêm ý tưởng khi lựa chọn các món đồ hoặc trang phục mang phong cách Nhật Bản nhé.

Wagara là gì?

Wagara là từ dùng để chỉ những hoa văn truyền thống của Nhật Bản được sắp xếp một cách có quy tắc.
Chúng còn được gọi là hoa văn Nhật.
Hoa văn Nhật Bản được sử dụng trong các sản phẩm thủ công truyền thống, họa tiết yukata, giấy chiyogami,… Đây cũng là kiểu dáng mà khách du lịch nước ngoài lựa chọn khi mua quà lưu niệm mang đậm chất Nhật Bản.

Đặc điểm thiết kế từ lịch sử của hoa văn Nhật Bản

Nguồn gốc của Wagara – hoa văn Nhật Bản đang được sử dụng ngày nay dựa trên các thiết kế từ thời Heian trở đi.
Vào thời kỳ trước đó, từ thời Asuka đến thời Nara và đầu thời Heian, Nhật Bản chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ nhà Đường và nhà Tùy thông qua các sứ thần, hầu hết các thiết kế đều mang phong cách nước ngoài, không phải là độc đáo của Nhật Bản.
Điều này dẫn đến việc khi bước vào thời Heian, sự kết hợp giữa văn hóa nhà Đường và các thiết kế độc đáo của Nhật Bản trở nên thịnh hành trong giới quý tộc. Người ta nói rằng, vào thời đại mà chữ hiragana cũng ra đời, thiết kế hoa văn Nhật Bản đã có sự thay đổi lớn.
Vào thời Edo, các họa tiết bắt nguồn từ diễn viên kịch kabuki cũng xuất hiện, và hoa văn Nhật Bản tiếp tục phát triển, tiếp thu nhiều sự thay đổi khác nhau. Cho đến ngày nay, vừa kế thừa những yếu tố lịch sử, vừa có xu hướng gia tăng các họa tiết lấy thiên nhiên làm chủ đề.

Các loại hoa văn Nhật Bản tiêu biểu, ý nghĩa và đặc điểm

Có vô số loại hoa văn Nhật Bản mang tính đặc trưng riêng trong thời hiện đại. Sau đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về đặc điểm và sự hấp dẫn của những hoa văn Nhật Bản được nhiều người Nhật yêu thích.

Koujitsunagi

Đây là kiểu hoa văn mà chữ “工” được lặp đi lặp lại, móc nối vào nhau một cách liền mạch.
Giống như tên gọi “koujitsunagi” (chữ 工 móc nối), các kiểu hoa văn “tsunagi” (móc nối) với họa tiết cơ bản được lặp lại mang ý nghĩa “bất đoạn trường cửu” – sự liên tục, bền vững không bao giờ dứt. Họa tiết này còn được ưa chuộng khi người ta mong ước sự thịnh vượng và trường thọ cho gia đình.

Yabane – Yagasuri

Yabane là thiết kế cách điệu từ hình ảnh lông chim ưng, chim cắt… thường được gắn ở phần đuôi mũi tên.
Với ý nghĩa “bắn trúng đích”, mũi tên từ xa xưa đã được xem là biểu tượng của sự may mắn. Vào cuối những năm 1970, dưới ảnh hưởng của bộ truyện tranh thiếu nữ nổi tiếng “Haikara-san ga Touru”, trào lưu nữ sinh mặc kimono họa tiết yabane kết hợp với quần hakama màu nâu đỏ trong lễ tốt nghiệp trở nên rất phổ biến.

Shippoutsunagi

Đây là kiểu hoa văn tạo bởi nhiều vòng tròn xếp chồng lên nhau một phần tư đường kính, liên tục theo cả chiều dọc và chiều ngang. Nó còn được gọi là “wachigai-tsunagimon” (hoa văn vòng tròn so le móc nối.
Tùy theo cảm nhận của mỗi người, phần trung tâm có thể trông như một ngôi sao tỏa sáng, còn phần giao nhau lại tựa như những cánh hoa. Với sự liên tục bất tận theo mọi hướng và ý nghĩa tốt lành, hoa văn này gợi liên tưởng đến sự sinh sôi nảy nở của con cháu và cuộc sống hôn nhân viên mãn.

Chidorimon

Đây là một kiểu hoa văn vô cùng đáng yêu, cách điệu từ hình ảnh những chú chim choi choi bay theo đàn. Nó còn được biết đến với tên gọi “namichidori” (chim choi choi và sóng biển.
Hình ảnh đôi chim choi choi quấn quýt bên nhau tượng trưng cho ước nguyện về sự hòa thuận vợ chồng và bình an gia đình. Thú vị hơn, họa tiết houndstooth (răng sói) thường thấy trên trang phục hiện đại được cho là một phiên bản đơn giản hóa của hoa văn chidori-mon truyền thống.

Kikkou

Đây là kiểu hoa văn được tạo thành bằng cách kết nối các hình lục giác đều theo chiều ngang và chiều dọc.
Kikkou có nguồn gốc từ Trung Quốc và trở nên phổ biến ở Nhật Bản từ thời Heian đến thời Kamakura. Với hình ảnh mai rùa lục giác đều, hoa văn này mang ý nghĩa cầu chúc trường thọ và những điều tốt lành. Khi họa tiết kikkō được tạo thành từ hai lớp, nó còn được gọi là “komochikikkou” (hoa văn mai rùa mẹ bồng con)

Matsumon

Cây thông với tuổi thọ cao từ xa xưa đã được người Nhật tin là nơi trú ngụ của thần linh.
Niềm tin này bắt nguồn từ đặc tính xanh tốt quanh năm của cây thông. Không chỉ là một họa tiết trang trí, cây thông còn mang ý nghĩa đặc biệt trong văn hóa Nhật Bản, ví dụ như cây nêu kadomatsu đón chào vị thần năm mới. Vì vậy, matsumon là một kiểu hoa văn được yêu thích, tượng trưng cho sự trường thọ, sức khỏe và may mắn.

Takarazukushi

Đây là kiểu hoa văn tập hợp nhiều bảo vật mang ý nghĩa tốt lành, đã trở thành một họa tiết cát tường truyền thống từ thời Muromachi. Một số bảo vật thường thấy bao gồm:
Uchide no kozuchi – Búa thần tài, nyoi houju – Viên ngọc như ý, kakuremino – Áo tàng hình, và nhiều bảo vật khác…
Các loại bảo vật xuất hiện trong hoa văn này có thể khác nhau tùy theo từng vùng miền. Tên gọi “zukushi” chỉ việc tập hợp các họa tiết khác nhau thuộc cùng một chủ đề. Ngoài ra, còn có những hoa văn tương tự như “kaizukushi” (hoa văn vỏ sò).

Sakurachirashi

Đây là kiểu hoa văn với những cánh hoa anh đào hoặc cả bông hoa được rải đều trên bề mặt.
Được sử dụng quanh năm, họa tiết này đã xuất hiện trong vô số bài thơ từ thời Heian trở đi. Đặc biệt vào mùa xuân, từ tháng 3 đến tháng 4, có rất nhiều thiết kế hoa văn anh đào được vẽ một cách chân thực và sống động. Thông thường, nó mang ý nghĩa cầu chúc sự phồn vinh, mùa màng bội thu và những điều may mắn.

Tổng kết

Hoa văn Nhật Bản, một phần không thể thiếu trong các phụ kiện nhỏ và trang phục kimono, đã trải qua một lịch sử phát triển lâu dài và không ngừng thay đổi.
Điểm hấp dẫn lớn của những hoa văn lặp lại này là sự dễ dàng trong việc phối hợp trang phục, ngay cả với những người mới làm quen với kimono. Với ý nghĩa tốt lành mà chúng mang lại, hoa văn Nhật Bản chắc chắn sẽ là một yếu tố đáng chú ý khi bạn lựa chọn kimono cho mình.