“Bản địa hoá” là gì? Có gì khác so với dịch thuật?

Nếu là người đã từng đi du lịch nước ngoài thì chắc hẳn ai cũng đã một lần bối rối trước sự khác biệt về tập quán, văn hoá, pháp luật của nước ngoài đúng không? Chẳng hạn như, ở Nhật Bản thì họ rất coi trọng văn hoá hiếu khách và việc nhận được dịch vụ chăm sóc khách hàng tốt khi đi mua sắm hoặc đến nhà hàng là một điều rất phổ biến. Nhưng ở nhiều quốc gia khác không phải lúc nào cũng phải làm vậy. Hoặc là, ở Nhật Bản việc học sinh tiểu học đi bộ đến trường và về nhà ngay từ khi còn nhỏ cũng là một chuyện hết sức bình thường nhưng có vẻ như nhiều người nước ngoài du lịch tại Nhật lại bất ngờ về chuyện này.

Chính vì vậy, tuỳ vào mỗi quốc gia mà văn hoá, tập quán và giá trị quan sẽ có nhiều điểm khác nhau. Nên khi tiến hành dịch thuật ta cần phải cân nhắc những sự khác biệt này để tạo nên câu văn phù hợp với quốc gia đó. Đây chính là “ bản địa hoá” bản dịch. Đó là lý do tại sao lần này IFK sẽ giải thích cụ thể về “bản địa hoá” nên chú ý khi dịch thuật tiếng Nhật sang ngôn ngữ khác.

Người ta nói rằng nếu chuyển một ngôn ngữ sang tiếng nước ngoài thì điều quan trọng là bạn phải hiểu biết về bản địa hoá. Bởi vì nếu như một văn bản đã chuyển đổi mà không nhận thức được bản địa hoá thì nó sẽ giống như một bản dịch tối nghĩa. Nên sẽ có trường hợp, đối với người của quốc gia có nền văn hoá, tập quán, pháp luật, tôn giáo khác thì nó sẽ trở thành câu văn vô nghĩa. Ví dụ, câu “I could eat a horse” ở trong tiếng Anh là một câu có phép ẩn dụ. Câu này nếu dịch sát nghĩa thì nó sẽ trở thành “ngay cả con ngựa tôi cũng có thể ăn”, nhưng thực chất câu này lại mang ý nghĩa chỉ trạng thái “đói bụng cồn cào”. Đối với các quốc gia phương Tây thì ngựa tồn tại thân thuộc như một người bạn quý giá nên việc ăn ngựa là một điều không thể nào nghĩ đến. Câu gốc nó thể hiện ý nghĩa là đói bụng tệ đến mức dường như có thể ăn cả con ngựa. Nên khi sử dụng câu “ ngay cả con ngựa tôi cũng có thể ăn” được dịch sát nghĩa mà không có nhận thức về bản địa hoá thì sẽ không truyền tải được ý nghĩa vốn có của câu.

Ngoài ra, trong trường hợp của tiếng Trung Quốc thì có 2 loại chữ là “ chữ phồn thể” và chữ giản thể”, nên tuỳ vào mỗi nơi mà nó sẽ được sử dụng khác nhau. Vì vậy, nếu tiến hành dịch mà mà không hiểu rõ về từng điểm khác nhau, không chỉ không truyền tải được nghĩa vốn có mà thậm chí còn không thể hiểu được câu.